Trong quá trình trồng rau, việc sử dụng thuốc phun và phân tưới là rất cần thiết để cây có thể phát triển tốt. Tuy nhiên, nếu không đảm bảo đủ thời gian cách ly, việc sử dụng phân đạm có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe. Hàm lượng nitrat, một trong những chỉ tiêu an toàn trong sản xuất nông nghiệp, chủ yếu được cung cấp từ phân đạm. Nếu sử dụng quá nhiều phân đạm, rau củ quả sẽ có hàm lượng nitrat vượt quá ngưỡng cho phép.
Nitrat tồn dư có thể gây ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng đến gan và thận. Tác hại của nitrat là ngấm vào cơ thể lâu dài và có thể chuyển hoá thành nitrit, gây nguy cơ gây ung thư. Vì vậy, quản lý chặt chỉ số nitrat dư lượng trong thực phẩm là rất quan trọng. Tuy nhiên, việc nhận biết và tính toán dư lượng nitrat bằng mắt thường rất khó khăn.
Hiện nay, nguy cơ rau củ quả tồn dư đạm vượt ngưỡng tiềm ẩn mối đe dọa về ung thư. Do quy trình trồng rau không được chấp hành đúng cách, ngay cả những người sống ở vùng quê cũng rất khó tìm mua rau sạch để ăn. Đa số người trồng rau không biết quy trình sau khi tưới bao lâu thì mới ăn hoặc cắt bán, chỉ tuân theo kinh nghiệm mà không quan tâm đến sức khỏe của người tiêu dùng. Do đó, việc tồn dư hóa chất trong rau là rất cao.
Để đảm bảo rau củ quả an toàn, cần tuân thủ đúng quy trình trồng. Phân đạm nên được pha loãng và tưới vào gốc cây, tránh tưới lên lá. Lượng tưới phải theo hướng dẫn. Trước khi thu hoạch, nên ngưng sử dụng phân đạm ít nhất 15-20 ngày để hàm lượng nitrat trong rau không quá cao.
Bón đạm cho rau cần thực hiện khi cây còn nhỏ, và bón đạm urea cho rau đã lớn phải đảm bảo thời gian cách ly ít nhất 15 ngày trước khi sử dụng. Nếu không tuân thủ quy trình này, chất đạm trong rau có thể gây ngộ độc mãn tính và nguy cơ gây ung thư.
Để nhận biết rau tồn dư nhiều đạm hoặc phân bón, có thể áp dụng một số phương pháp:
Cách nhận biết rau muống
- Thân rau to hơn bình thường, giòn, lá màu xanh đen.
- Nước luộc có màu xanh nhạt và khi nguội biến thành xanh đen.
- Có vẩn kết tủa xanh và vị chát.
Cách nhận biết rau cải
- Rau cải non mơn mởn, lá xanh ngắt không có dấu vết sâu bọ.
- Phần thân chắc mập đều tăm tắp một cách bất thường.
Cách nhận biết các loại đậu
- Quả bóng, ít lông tơ, không có vết sâu bệnh : có thể do sử dụng quá nhiều đạm hoặc phân bón lá.
- Quả đậu không có vết sâu bệnh: có thể do sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu và không đảm bảo thời gian cách ly.
Cách nhận biết giá đỗ
- Cọng giá tròn, thân trắng, ít rễ, khi sào tiết ra nước đục: có thể do sử dụng phân bón lá và thuốc trừ sâu.
Cách nhận biết mướp đắng
- Quả to xanh đậm, mướt thân phình, sớ gân bóng: loại quả hay lạm dụng chất làm tươi.
Việc kiểm soát dư lượng nitrat trong rau củ quả trên thị trường tại Việt Nam đã được thực hiện tốt. Các loại rau củ quả Việt Nam xuất khẩu đi các nước trên thế giới không bao giờ bị trả lại vì sai tiêu chuẩn dư lượng nitrat.
Mặc dù chưa có trường hợp nào tử vong ngay do ăn rau quả có hàm lượng nitrat cao, nhưng chúng ta nên tự bảo vệ bản thân và gia đình. Có thể sản xuất rau sạch cho gia đình hoặc mua rau củ quả mang thương hiệu an toàn và chất lượng đảm bảo.
