Hình ảnh củ Mã Thầy
Có một cây dược liệu từ lâu đời được biết đến với tên gọi "Mã Thầy". Tên gọi khác của cây này là Củ năn, Tề, Địa lê, Thông thiện thảo, Thủy vu, Ô vu, Ô từ, Hắc sơn lăng, Địa lật, Hồng từ cô. Tên khoa học của nó là Heleocharis plantaginea R. Br. Trong tiếng Trung, cây này được gọi là "荸薺, 荸荠". Mã Thầy thuộc họ Cói Cyperaceae.
Mô tả cây Mã Thầy
Cây Mã Thầy có củ to mọc dưới nước. Thân cây tròn dài, không có lá và chia đốt. Bề mặt có khía dọc và bên trong có nhiều vách ngang. Lá cây được thay thế bởi những bẹ hình trụ. Đặc biệt, cụm hoa của cây chỉ gồm một bông nhỏ màu vàng nâu ở ngọn.
Phân bố, thu hái và chế biến
Cây Mã Thầy thường được trồng ở những vùng núi cao lạnh, gần biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc. Người dân thu hái củ của cây này để ăn. Củ Mã Thầy có kích thước tương tự như củ hành, ngoài có lớp vỏ màu nâu đen. Trước khi sử dụng, người ta thường gọt lớp vỏ này và ăn sống hoặc nấu chung với thịt. Có khi cũng sử dụng củ Mã Thầy để nấu chè giải khát.
Thành phần hóa học và tác dụng dược lý
Củ Mã Thầy chứa 68,52% nước, 18,75% tinh bột, 2,25% đạm, 0,19% mỡ và 1,58% chất khoáng. Đặc biệt, củ Mã Thầy còn chứa Puchiin - một chất có tính kháng khuẩn không chịu nhiệt. Chính vì vậy, nước ép từ củ Mã Thầy có tác dụng ức chế một số loại vi khuẩn như tụ cầu vàng và trực khuẩn coli...
Vị thuốc Mã Thầy và các ứng dụng lâm sàng
Củ Mã Thầy có vị ngọt, tính hàn và có tác dụng ích khí, an trung, khai vị, tiết thực. Vì vậy, cây này được sử dụng để trị nhiều bệnh do nhiệt, vàng da hay tỳ vị hư hàn. Ngoài ra, Mã Thầy cũng có công dụng chữa bệnh tiêu khát, bệnh về gan và các trường hợp mắc bệnh nhiệt. Liều dùng là 10-20g Mã Thầy dưới dạng thuốc sắc.
Dưới đây là một số ứng dụng lâm sàng khác của vị thuốc Mã Thầy:
Chữa đái máu
Mã Thầy 150g, rau câu 30g, râu ngô 30g. Sắc uống trong một tháng, chia nhiều lần.
Chữa băng huyết
Lấy Mã Thầy 1 củ đốt tồn tính, tán bột, uống với rượu nhẹ.
Chữa bệnh trĩ
Mã Thầy 500g (giã nhỏ), địa du 30g, đường đỏ 150g. Trộn tất cả vào sắc nhỏ lửa lấy nước, uống hai lần mỗi ngày trong 3 ngày liên tiếp.
Chữa ho gà
Mật ong 50g, màng trong mề gà (sao vàng tán bột) 10g, tỏi 10g (ép lấy nước), Mã Thầy 500g (ép lấy nước). Cho vào một lượng nước đun sôi, chia thành hai lần uống, mỗi lần hai thìa cà phê.
Thanh nhiệt tiêu thũng
Củ Mã Thầy 500g, thịt vịt nước 500g, đường phèn 30g. Nấu và ăn. Hoặc củ Mã Thầy 60g, cá diếc 300g, hành, dấm, đường 20g. Nấu và ăn.
Hạ áp, thanh nhiệt, tiêu thũng
Củ Mã Thầy 100g, thịt lợn nạc 300g, rau cần 200g, dầu, hành, đường. Làm thành món xào và ăn.
Bổ phế thận
Củ Mã Thầy 100g, bầu dục lợn 1 đôi, đường phèn 30g (đập nát), nước 2.000ml. Đun sôi trong 25 phút và ăn.
Thanh nhiệt lợi thủy
Mã Thầy 60g, củ cải trắng 150g, gạo 200g. Nấu thành cháo và ăn.
Chữa chứng mụn nước
Lấy 6 củ Mã Thầy rửa sạch, giã nát, trộn đều với lòng trắng của 1 quả trứng gà, bôi lên mụn.
Chữa phù toàn thân, tiểu tiện khó, khát nước, táo bón
Củ Mã Thầy 20g, rễ lau tươi (lô căn) 30g. Sắc lấy nước uống trong một tháng, chia 2-3 lần.
Thông tin từ Thaythuoccuaban.com Tổng hợp
