Ảnh minh họa: Ruou Sam Tanh Ảnh: GTN Foods
Cây nổ, biệt danh "Cây Nổ Đất" hay "Nổ Sâm Đất", là một loại cây thảo có ứng dụng rộng rãi trong y học truyền thống. Ngoài việc hỗ trợ điều trị các bệnh về dạ dày, đường tiết niệu, và gai cột sống, cây nổ còn có tác dụng tuyệt vời trong việc điều trị các bệnh lý liên quan đến thận. Để khám phá sức mạnh từ loại cây thảo này, hãy theo dõi thông tin chia sẻ dưới đây.
Cây Nổ - Đặc Điểm Và Nhận Biết
Cây nổ, tên khoa học là Ruellia tuberosa, là một loại cây thảo lâu năm. Đặc điểm của cây là có múi cao khoảng 30cm, với thân gỗ và rễ củ mọc thẳng. Thân non của cây có lông dài và ngắn, và có khả năng bung quả khi chạm vào - đó là lý do tại sao cây còn được gọi là "Cây Nổ". Cây nổ còn có tên gọi khác như cây nổ trắng, cây nổ đen hoặc cây nổ đỏ, đó là các cái tên dùng để chỉ một loại dược liệu khác - diệp minh châu hay còn gọi là cây phèn đen. Cần lưu ý những đặc điểm sinh học sau để nhận biết loại cây này.
Đặc điểm sinh học của cây nổ
- Lá cây nổ: có hình trứng hoặc hình elip, kích thước từ 5 - 10,5 × 2 - 4 cm. Lá có hình dạng từ bán cấp đến tròn rộng, gốc thuôn nhọn, đỉnh lá nhẵn hoặc có lông bóng rải rác dọc theo gân lá.
Ảnh minh họa: Sâm Tanh Tách Ngâm Rượu Ảnh: GTN Foods
-
Bông hoa cây nổ: mọc từ 1 đến 3 hoa (hoặc 1 hoa với hai chồi chưa phát triển) ở nách lá. Hoa có cánh hoa dài từ 17 - 32mm.
-
Quả cây nổ: hình nang dạng trục, dài 20 - 32mm, có hơn 20 hạt bên trong.
Cây nổ thích hợp sinh sống trong các vùng ven đường, hàng rào và những nơi thoát nước tốt. Loại cây này được trồng rộng rãi ở Châu Âu, Ấn Độ và đặc biệt sinh trưởng mạnh mẽ trong khí hậu Việt Nam.
Thu Hoạch Và Sơ Chế Cây Nổ
Cây nổ thường sinh trưởng tốt nhất vào mùa thu. Do đó, rễ cây thường được thu hoạch vào thời gian này, trong khi quả có thể thu hoạch quanh năm. Tất cả các phần của cây nổ có thể được sử dụng. Dược liệu sau khi được phân loại có thể được bảo quản tốt hơn trong điều kiện hút chân không hoặc được đóng gói cẩn thận và bảo quản ở những nơi khô ráo.
Công Dụng Và Thành Phần Dưỡng Chất Của Cây Nổ
Cây nổ có rất nhiều công dụng và chứa nhiều dưỡng chất quan trọng. Lá cây nổ chứa apigenin và luteolin, trong khi dầu hạt chứa axit myristic, caprylic và lauric. Nghiên cứu cũng cho thấy cây nổ chứa nhiều flavonoid, glycosid, phenol, saponin và các khoáng chất thiết yếu có giá trị dinh dưỡng và các chất chuyển hóa thứ cấp. Cây nổ còn có khả năng chứa steroid, triterpenoids, flavonoid, tanin, đường và dầu béo cố định.
Các công dụng của cây nổ trong y học rất đa dạng. Lá cây được sử dụng trong điều trị bệnh lậu, các bệnh dạ dày, ung thư, và chứng đau mắt. Rễ được sử dụng để điều trị bệnh gai cột sống và tăng ham muốn trong quan hệ vợ chồng. Quả cây có thể sử dụng trong điều trị các bệnh như bệnh u xơ tử cung và các bệnh lý liên quan đến thận. Cây nổ cũng được sử dụng trong điều trị bệnh viêm da, mụn bọc, mụn mủ và các bệnh viêm đường tiết niệu.
Bài Thuốc Điều Trị Bệnh Sử Dụng Cây Nổ
Cây nổ có thể được sử dụng trong nhiều bài thuốc truyền thống để điều trị các bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:
-
Bài thuốc điều trị sốt rét: sắc cây nổ khô với liều lượng khoảng 6 - 12g, sắc với khoảng 600ml nước và uống thành 3 phần trong ngày.
-
Bài thuốc điều trị viêm da: sử dụng phần thân và lá tươi của cây, giã nhỏ và đắp lên vùng da bị viêm hoặc mụn.
-
Bài thuốc điều trị gai cột sống: rang vàng cây nổ, sắc chung với khoảng 1 lít nước. Uống thành 3 phần trong ngày.
-
Bài thuốc điều trị tiểu đường: kết hợp cây nổ khô và tươi, sắc với nước và uống thay nước lọc hàng ngày.
Ngoài ra, cây nổ còn được sử dụng để điều trị suy thận, sỏi thận, viêm đường tiết niệu và nhiều bệnh khác. Tuy nhiên, cần nhớ rằng tác dụng và khả năng phục hồi của cây nổ có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa mỗi người.
Lưu Ý Khi Sử Dụng Cây Nổ
Cây nổ có thể gây dị ứng đối với một số người, vì vậy cần kiểm tra dược tính của nó trước khi sử dụng. Việc sử dụng cây nổ không đúng cách cũng có thể gây tác dụng phụ như đau bụng và buồn nôn. Nếu có bất kỳ phản ứng không mong muốn nào, nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.
Đối với phụ nữ mang thai, cây nổ không được khuyến nghị sử dụng do có thể gây nguy hiểm cho thai nhi. Nếu cần sử dụng sau sinh, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Khi mua cây nổ, cần lựa chọn các sản phẩm dược liệu chất lượng và đảm bảo an toàn. Nếu không thể trồng cây nổ tại nhà, có thể tìm mua ở các nhà thuốc Đông y hoặc cửa hàng dược liệu uy tín trên địa bàn.
Lưu ý: Hiệu quả điều trị và khả năng phục hồi tùy thuộc vào cơ địa mỗi người khi sử dụng thảo dược này.
