Ẩm thực Việt Nam không chỉ là chủ đề hấp dẫn mà còn là một phần tinh hoa của đất nước. Với sự đa dạng về món ăn và cách chế biến độc đáo, ẩm thực Việt Nam là một thước phim tái hiện những triết lý sống của người dân cũng như điều kiện tự nhiên đặc trưng của vùng khí hậu nhiệt đới.
Ẩm thực Việt Nam là gì?
Ẩm thực Việt Nam đại diện cho sự hoà quyện gia vị, phương pháp chế biến và thói quen ăn uống của người Việt và các dân tộc trên lãnh thổ Việt Nam. Mặc dù có những khác biệt, nhưng tất cả đều bao gồm những món ăn phổ biến trong cộng đồng người Việt. Đây là phần tinh hoa của ẩm thực đa dạng và thú vị.
Đặc điểm của nền ẩm thực Việt Nam
Nguyên tắc phối hợp
Cách pha trộn nguyên liệu trong ẩm thực Việt Nam không quá cay, quá ngọt hay quá béo. Ngoài đường và muối, có rất nhiều nguyên liệu phụ (gia vị) được sử dụng để chế biến như rau thơm, gia vị thực vật và gia vị lên men. Nguyên tắc phối hợp nguyên liệu còn được thể hiện rõ hơn khi người Việt thường ưa chuộng sự hòa trộn các món ăn trong một bữa ăn. Thức ăn sẽ được xúc đậu vào tô hoặc đĩa và bày trên mâm tròn, thường có chén nước chấm để làm tăng hương vị.
Nguyên lý chế biến
Có 2 nguyên lý chế biến chính trong ẩm thực Việt Nam, đó là âm dương phối triển và ngũ hành tương sinh.
-
Âm dương phối triển: Các nguyên liệu chế biến sẽ được kết hợp một cách hài hòa, như một món ăn có tính hàn sẽ phải có gia vị cay nóng đi kèm và ngược lại. Các nguyên liệu có tính nóng sẽ được nấu cùng nguyên liệu có tính lạnh để tạo sự cân bằng cho món ăn.
-
Ngũ hành tương sinh: Để đảm bảo cân bằng âm dương, người Việt phải phân biệt năm mức âm dương của thức ăn theo ngũ hành, bao gồm Hàn (lạnh, âm nhiều, hành thủy), Nhiệt (nóng, dương nhiều, hành hỏa), Ôn (ấm, dương ít, hành mộc), Lương (mát, âm ít, hành kim), và Bình (trung tính, hành thổ).
Theo vùng miền, dân tộc
Mỗi vùng miền và dân tộc trong Việt Nam đều mang đặc điểm ẩm thực riêng, phụ thuộc vào vị trí địa lý, khí hậu và phong tục tập quán.
-
Ẩm thực miền Bắc: Với khẩu vị mặn mà, đậm đà, không đậm vị cay, ngọt như các vùng khác, ẩm thực miền Bắc chủ yếu sử dụng nước mắm loãng và mắm tôm. Các món ăn đặc sắc bao gồm phở Hà Nội, bún chả, bún thang, nem, thịt đông...
-
Ẩm thực miền Nam: Có một sự hảo vị chua ngọt, thường nêm đường và sử dụng nước cốt dừa để tạo độ béo. Với những nguyên liệu đơn giản như rau, củ, quả, người miền Nam có thể tạo ra những món ăn hấp dẫn như gỏi cuốn, bún mắm, hủ tiếu Nam Vang, bánh ít, chè chuối...
-
Ẩm thực miền Trung: Được biết đến với vị cay nồng, kết hợp nhiều nguyên liệu tạo nên sự đa dạng về màu sắc và hương vị cho món ăn. Huế được xem là cái nôi của ẩm thực miền Trung, với các món ăn đặc trưng như cao lầu, cơm hến, bún bò Huế, bánh xèo, bánh bột lọc, chả ram...
-
Ẩm thực dân tộc: Với 54 dân tộc sống tại nhiều vùng địa lý và khí hậu khác nhau, ẩm thực của các dân tộc đều mang bản sắc riêng biệt và nhiều món ăn đã trở thành đặc sản của Việt Nam, như mắm bò hóc, lợn sữa và vịt quay mắc mật, phở cốn sủi, xôi nếp nương, thịt chua...
-
Trên thế giới: Người Việt đã mang nền ẩm thực của mình ra khắp thế giới, từ Thái Lan, Lào, Trung Quốc đến các quốc gia châu Âu. Tuy nhiên, ẩm thực Việt Nam tại các quốc gia này đã dần thích nghi với khẩu vị địa phương để phù hợp với cư dân địa phương.
Nét đặc trưng trong ẩm thực của người Việt
-
Tính hòa đồng và đa dạng: Điểm nổi bật của ẩm thực Việt Nam là khả năng tiếp thu văn hóa và ẩm thực của các dân tộc khác trên lãnh thổ Việt Nam, từ đó tạo ra sự đa dạng và phong phú.
-
Đậm đà hương vị: Nước mắm là gia vị đặc trưng trong ẩm thực Việt Nam, thường được sử dụng kèm với các gia vị khác để tạo ra hương vị đặc trưng. Mỗi món ăn còn đi kèm với một loại nước chấm phù hợp.
-
Ít mỡ: Người Việt Nam thích các món ăn từ rau, củ và quả, nên ẩm thực Việt Nam ít mỡ (không sử dụng nhiều dầu) so với các nước phương Tây hay Trung Hoa.
-
Dùng đũa: Việc sử dụng đũa trong ẩm thực Việt Nam cũng là một nét đặc trưng. Đôi đũa luôn gắn liền với bữa ăn của người Việt và việc cầm và gắp đũa một cách khéo léo là một nghệ thuật.
-
Ngon và lành: Ẩm thực Việt Nam được chế biến theo nguyên tắc cân bằng âm dương, tạo ra những món ăn ngon miệng và lành tính.
-
Cộng đồng: Tính cộng đồng được thể hiện rõ trong ẩm thực Việt Nam, với sự chia sẻ chén nước chấm chung trên mâm cơm.
-
Hiếu khách: Mời nhau dùng bữa trước mỗi bữa ăn là một tín ngưỡng quan trọng trong văn hóa Việt Nam.
-
Dọn thành mâm: Thay vì đưa thức ăn từ đĩa lên bát như người phương Tây, người Việt thường dọn các đĩa thức ăn vào mâm cùng lúc, tạo ra một không gian ẩm thực đặc trưng.
-
Tổng hòa nhiều chất và nhiều vị: Các món ăn của người Việt thường được kết hợp từ nhiều nguyên liệu và gia vị, tạo ra sự trù phú trong hương vị như chua, cay, mặn, ngọt, bùi béo...
Hy vọng qua những chia sẻ trên, bạn đã hiểu hơn về tinh hoa ẩm thực Việt Nam. Nếu bạn muốn học nấu món Việt ba miền, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn về các khóa học phù hợp.
