Phẫu thuật giảm cân là một phương pháp được khuyến nghị cho những trường hợp béo phì mà các phương pháp ăn kiêng, tập thể dục và thuốc giảm cân không mang lại hiệu quả. Với sự gia tăng đáng kể của số người mắc béo phì ở Việt Nam, TS.BS Đỗ Minh Hùng từ Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật Nội soi tiêu hóa, bệnh viện Đa khoa Tâm Anh sẽ chia sẻ những thông tin chi tiết về phẫu thuật giảm cân, giúp người bệnh hiểu rõ ưu nhược điểm và các bước chuẩn bị cần thiết trước khi quyết định tiến hành phẫu thuật.
Phẫu thuật giảm cân là gì?
Phẫu thuật giảm cân không chỉ giúp cải thiện vóc dáng mà còn điều trị nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm.
Phẫu thuật giảm cân là phương pháp can thiệp để thực hiện các thay đổi trong hệ tiêu hóa của người bệnh nhằm giảm cân. Phẫu thuật này được khuyến nghị cho bệnh nhân béo phì khi chế độ ăn kiêng, tập thể dục và các phương pháp khác không hiệu quả, hoặc khi người bệnh có những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng đi kèm như huyết áp cao, cholesterol cao, bệnh khớp, tiểu đường...
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), béo phì được xem là một bệnh mạn tính tiến triển, có đặc điểm là tích trữ quá nhiều mỡ trong cơ thể. Chỉ số khối cơ thể (BMI) được sử dụng để đánh giá tình trạng béo phì. BMI được tính bằng công thức: BMI (kg/m^2) = [Cân nặng (kg)] / [Chiều cao(m)x2]. Bình thường nếu BMI nằm trong khoảng 18.5 đến 24.9, thừa cân nếu BMI từ 25 đến 30 và béo phì nếu BMI lớn hơn 30.
Có nhiều phương pháp phẫu thuật giảm cân khác nhau nhằm đạt được mục tiêu giảm cân nhanh chóng, đáng kể và cải thiện sức khỏe. Một số phương pháp tác động đến thể tích khoang chứa trong dạ dày, làm người bệnh no nhanh và ít cảm thấy đói hơn. Các phương pháp khác lại giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể. Một số phương pháp đem lại cả hai tác dụng trên.
Mục đích của phẫu thuật giảm cân
Ngoài mục đích giảm cân và cải thiện vóc dáng, phẫu thuật giảm cân còn giúp ngăn ngừa và điều trị hiệu quả nhiều vấn đề sức khỏe liên quan đến cân nặng như bệnh tim, đột quỵ, huyết áp cao, cholesterol cao, chứng ngưng thở lúc ngủ, bệnh tiểu đường tuýp 2, các vấn đề khớp, bệnh hen suyễn, chứng đau nửa đầu, vô sinh, trầm cảm, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) hoặc viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), tiểu không kiểm soát do stress, bệnh ứ trệ tĩnh mạch và hội chứng chuyển hóa.
Đối tượng nào đủ điều kiện phẫu thuật giảm cân?
Để thực hiện phẫu thuật giảm cân, người bệnh cần đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu sau:
- Chỉ số BMI từ 40 trở lên; hoặc BMI từ 35 đến 39,9 kèm theo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác như huyết áp cao, đái tháo đường, ngưng thở khi ngủ, cholesterol cao...
- Đối với thủ thuật đặt bóng dạ dày, người bệnh cần có BMI từ 30 đến 40 (có hoặc không có vấn đề sức khỏe kèm theo).
Điều quan trọng là người bệnh cần hiểu rằng phẫu thuật giảm cân chỉ là một phần trong chương trình điều trị béo phì, và không phải ai cũng phù hợp với phương pháp này. Nguyên tắc cơ bản để giảm cân và duy trì cân nặng ở mức hợp lý là áp dụng chế độ ăn uống, luyện tập thể thao kết hợp lối sống lành mạnh.
Bên cạnh đó, người bệnh cần được bác sĩ tư vấn tỉ mỉ về lợi ích, chi phí và những rủi ro của phẫu thuật giảm cân. Người bệnh cần xác định rõ mục tiêu và động lực của mình để tuân thủ nghiêm ngặt các thay đổi về ăn uống và sinh hoạt sau phẫu thuật. Chỉ có như vậy hiệu quả điều trị mới được kéo dài và tránh tình trạng tăng cân trở lại.
Phẫu thuật giảm cân có an toàn không?
Phẫu thuật giảm cân được đánh giá là có mức độ an toàn cao, với tỷ lệ sống sót lên đến 99,9%. Mặc dù có khoảng 10% bệnh nhân gặp phải biến chứng sau phẫu thuật, nhưng hầu hết là những biến chứng nhẹ và không nguy hiểm tính mạng. Hơn nữa, so với các tác hại từ bệnh lý béo phì, nguy cơ từ phẫu thuật giảm cân thấp hơn rất nhiều. Ví dụ, nguy cơ tử vong trong 5 năm của người bị béo phì cao hơn 85% so với những người đã thực hiện phẫu thuật giảm cân.
Các phương pháp phẫu thuật giảm cân
Có nhiều phương pháp phẫu thuật giảm cân khác nhau, như sau:
1. Nội soi đặt bóng giảm cân
Minh họa nội soi đặt bóng giảm cân.
Nội soi đặt bóng giảm cân là một phương pháp giảm cân không phẫu thuật. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ đặt từ 1 đến 3 quả bóng silicon vào dạ dày của người bệnh. Các bóng sẽ chiếm không gian bên trong dạ dày, làm người bệnh cảm thấy no nhanh hơn và giảm lượng thức ăn tiêu thụ.
Ưu điểm của phương pháp này là giá thành thấp, không cần phẫu thuật và người bệnh không cần phải nhập viện. Các bóng chỉ tạm thời nằm trong dạ dày và thường được loại bỏ sau 6 tháng bằng cách sử dụng nội soi.
Nhược điểm của phương pháp này là người bệnh có thể cảm thấy đau bụng, buồn nôn và nôn trong vài ngày đầu sau khi đặt bóng. Tuy nhiên, những triệu chứng này thường nhanh chóng biến mất. Bên cạnh đó, phương pháp này cũng có một vài hạn chế và không phù hợp với những người béo phì có BMI > 40 hoặc đã từng phẫu thuật cắt dạ dày.
2. Phẫu thuật thắt đai dạ dày
Thắt đai dạ dày là một phẫu thuật khi mà một vòng silicon (đai dạ dày) được đặt quanh phần trên của dạ dày tạo thành một túi nhỏ trên đai. Dây đai không thắt chặt hoàn toàn mà tạo thành một lối thông hẹp giữa phần trên và phần dưới dạ dày. Phương pháp này tạo cảm giác no nhanh, đồng thời giúp thức ăn di chuyển chậm qua dạ dày, kéo dài cảm giác no. Hầu hết người bệnh sau phẫu thuật thắt đai chỉ cần ăn nửa chén hoặc 1 chén thức ăn là đã cảm thấy no.
Ưu điểm của phẫu thuật này là thực hiện đơn giản, thời gian phục hồi nhanh, chỉ cần tháo đai là dạ dày sẽ trở lại hình dáng như ban đầu. Bác sĩ có thể dễ dàng điều chỉnh đai để thắt chặt hoặc nới lỏng khi cần.
Nhược điểm lớn nhất của phẫu thuật thắt đai dạ dày là hiệu quả giảm cân thấp hơn so với các phương pháp khác. Có thể xảy ra biến chứng như tắc ruột, hoại tử dạ dày... Yêu cầu về chế độ ăn uống và sinh hoạt sau mổ cũng nghiêm ngặt hơn.
3. Phẫu thuật tạo hình ống dạ dày
Cắt tạo hình ống dạ dày là một phẫu thuật nhằm thu nhỏ kích thước của dạ dày. Trong quá trình này, bác sĩ loại bỏ khoảng 70 - 80% dạ dày ở phía bờ cong lớn, tạo ra một ống dạ dày nhỏ với thể tích khoảng 150 - 200ml. Dạ dày mới nhỏ hơn, tiết hormone Ghrelin ít hơn (hormone giúp cảm giác đói, thèm ăn). Nhờ vậy, người bệnh ít cảm thấy đói và nhanh thấy no hơn, giảm cân ổn định sau mổ.
Cắt tạo hình ống dạ dày mang lại hiệu quả giảm cân và cải thiện sức khỏe tốt. Hầu hết người bệnh giảm được 70% trọng lượng cân thừa trong vòng 2 năm sau phẫu thuật. Ruột được giữ nguyên sau mổ nên người bệnh không gặp vấn đề thiếu dưỡng chất.
Tuy nhiên, so với phương pháp nội soi đặt bóng và thắt đai dạ dày, phẫu thuật cắt tạo hình ống dạ dày cần thời gian nằm viện và phục hồi lâu hơn, và dạ dày của người bệnh sẽ không phục hồi được hình dáng ban đầu.
4. Phẫu thuật nối tắt dạ dày
Minh họa phẫu thuật nối tắt dạ dày.
Cắt nối tắt dạ dày là phương pháp phẫu thuật nhằm thu nhỏ dạ dày và giảm khả năng hấp thụ. Trong quá trình này, bác sĩ tạo ra một phần nhỏ dạ dày ở phía trên, sau đó chuyển luồng của ruột trực tiếp từ phần dạ dày mới tạo hình với hồi tràng (đoạn cuối của ruột non). Sau phẫu thuật, dạ dày trở nên nhỏ hơn, làm cho người bệnh cảm thấy no nhanh khi ăn. Đồng thời, quá trình tiêu hóa không đi qua phần dưới của dạ dày và đoạn đầu của ruột non, giảm lượng calo và chất dinh dưỡng cơ thể hấp thụ.
Nối tắt dạ dày mang lại hiệu quả cao. Trung bình, người bệnh giảm 65% trọng lượng cân thừa trong vòng 1 năm sau phẫu thuật. Nhờ giảm cân đáng kể trong thời gian ngắn, các bệnh lý khác cũng được cải thiện nhiều. Hiệu quả giảm cân cũng được duy trì trong thời gian dài sau đó.
Một nhược điểm lớn của phương pháp này là nguy cơ thiếu chất dinh dưỡng nghiêm trọng và gặp phải hội chứng Dumping. Để giảm thiểu nguy cơ, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn đặc biệt và sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để bổ sung chất thiếu.
5. Chuyển dòng mật tụy
Chuyển dòng mật tụy được xem là một phiên bản phức tạp hơn của cắt nối tắt dạ dày. Trong phương pháp này, bác sĩ cắt bỏ khoảng 70 - 80% dạ dày để tạo ra dạ dày mới hình ống, chuyển luồng ruột trực tiếp từ dạ dày mới tạo hình với hồi tràng và cắt bỏ túi mật. Phương pháp này giúp giảm thể tích dạ dày, hấp thụ calo và dinh dưỡng của cơ thể.
So với nối tắt dạ dày thông thường, phương pháp chuyển dòng mật tụy giúp giảm cân nhanh và nhiều hơn. Tuy nhiên, đây lại là phương pháp ít phổ biến nhất do tính phức tạp và rủi ro cao. Nguy cơ suy dinh dưỡng nghiêm trọng và hội chứng Dumping cũng cao.
Quy trình phẫu thuật giảm cân
Chuẩn bị trước phẫu thuật
Người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra để đảm bảo điều kiện sức khỏe trước khi tiến hành phẫu thuật. Bác sĩ cũng sẽ xem xét bệnh sử và thuốc điều trị đang sử dụng. Người bệnh có thể phải ngừng sử dụng một số loại thuốc trước phẫu thuật.
Bác sĩ cũng sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về ăn uống, vệ sinh và các vấn đề khác trước ngày mổ. Người bệnh cần ngừng hút thuốc lá trước mổ vì thuốc lá có thể ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương và tăng nguy cơ biến chứng sau mổ.
Quá trình phẫu thuật giảm cân
Phẫu thuật giảm cân bằng phương pháp mổ nội soi.
Người bệnh sẽ được gây mê toàn thân trong quá trình phẫu thuật. Quy trình và thời gian thực hiện phẫu thuật phụ thuộc vào loại phẫu thuật và tình trạng của người bệnh. Cắt dạ dày giảm cân có thể được thực hiện bằng phương pháp mổ nội soi hoặc mổ mở. Việc lựa chọn kỹ thuật thích hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh.
Hiện nay, hầu hết các phẫu thuật giảm cân được thực hiện bằng phương pháp mổ nội soi. Phẫu thuật nội soi mang lại nhiều lợi ích như vết mổ nhỏ, thẩm mỹ cao, thời gian phục hồi nhanh và giảm nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp với phương pháp này. Mổ mở vẫn sẽ được sử dụng khi nó mang lại hiệu quả điều trị tốt hơn cho người bệnh.
Giai đoạn phục hồi sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ được chuyển đến phòng hồi tỉnh và được theo dõi sát sao về tim mạch và hô hấp sau mổ. Thời gian nằm viện và phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật tùy thuộc vào từng loại phẫu thuật cụ thể. Thông thường, thời gian này mất từ 3 ngày đến 6 tuần. Người bệnh có thể trở lại công việc từ 3 ngày đến 3 tuần sau phẫu thuật.
Để biết chính xác tình trạng phục hồi sau phẫu thuật của mình, người bệnh cần thảo luận trực tiếp với bác sĩ.
Các biến chứng và ảnh hưởng phụ
Mặc dù được đánh giá là an toàn, tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật giảm cân khá cao. Có khoảng 1 bệnh nhân gặp phải biến chứng sau mỗi 10 bệnh nhân mổ.
Nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật giảm cân phụ thuộc vào loại phẫu thuật, tuổi và tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh. Các biến chứng có thể bao gồm chảy máu, nhiễm trùng trong ổ bụng hoặc vết mổ, loét, thoát vị, dị ứng hoặc tác dụng phụ của thuốc gây mê, cục máu đông, các vấn đề về phổi hoặc hô hấp, xì rò đường cắt dạ dày và ruột non, tắc ruột...
Ngoài ra, phẫu thuật giảm cân còn gây ra nhiều ảnh hưởng phụ từ nhẹ đến nặng, phụ thuộc vào phẫu thuật. Một số tác dụng phụ phổ biến bao gồm vấn đề tiêu hóa như khó nuốt, buồn nôn, nôn, trào ngược axit, táo bón, tiêu chảy hoặc không dung nạp một số loại thực phẩm , da chảy xệ, suy dinh dưỡng, rụng tóc tạm thời và sỏi mật tạm thời.
Chế độ ăn uống và sinh hoạt sau phẫu thuật giảm cân
Xây dựng chế độ ăn uống và luyện tập thể thao sau phẫu thuật giảm cân là rất quan trọng để người bệnh phục hồi nhanh chóng và giảm khả năng tăng cân trở lại. Dưới đây là một số lời khuyên từ TS.BS Minh Hùng:
- Chia nhỏ khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để tránh tăng cân trở lại và dễ tiêu hóa hơn.
- Đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, bổ sung các chất bị thiếu nếu cần thiết.
- Thực hiện tập thể dục nhẹ nhàng và điều độ để duy trì cân nặng và sức khỏe tốt.
Câu hỏi thường gặp về phẫu thuật giảm cân
- Tôi sẽ giảm được bao nhiêu cân sau phẫu thuật?
- Chi phí mổ giảm cân là bao nhiêu?
Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi bạn có thể tìm đến để được tư vấn và điều trị bằng phẫu thuật giảm cân và các bệnh lý tiêu hóa khác. Đội ngũ bác sĩ tại đây có chuyên môn cao và kinh nghiệm dày dặn để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả cho quá trình điều trị của bạn.
Để đặt lịch hẹn và biết thêm thông tin chi tiết, xin vui lòng liên hệ:
- Địa chỉ: [địa chỉ bệnh viện]
- Số điện thoại: [số điện thoại]
