Khi Mưa Rào Đổ Xuống, Khoai Ngứa Nảy Mầm!
Mùa ngó khoai bắt đầu khi tiết trời chuyển sang mùa hạ, khi những cơn mưa rào bất ngờ đổ xuống. Đó là thời điểm lý tưởng để những cây khoai ngứa nảy mầm. Cây khoai ngứa nảy mầm là phần mọc ra từ rễ của cây, non tới chừng ngón tay út, vươn dài không ngừng trên đất bùn. Nhìn những cọng mầm đó, ta chỉ nghĩ đến món ngó khoai nấu mẻ đơn giản nhưng vị giác và khứu giác đã cùng nhau "nhảy múa".
Ngó khoai
Khoai Ngứa - Món Ăn Dân Dã, Đậm Chất Quê Hương
Giống khoai ngứa phổ biến ở nhiều vùng quê, đặc biệt là vùng Đồng Bằng Bắc Bộ. Loài cây này thường mọc hoang, sinh sôi nơi đồng ruộng hoặc chỉ được trồng ở những chỗ trũng thấp như rìa mương nước, góc ruộng, bờ ao... Do đó, có nhiều cách gọi khác nhau như "ngó khoai", "bồng khoai", "dải khoai"...
Món ăn từ ngó khoai là sự tồn tại và sáng tạo của người nông dân trong những thời kỳ khó khăn, nghèo đói. Theo lý giải của người ta, khi xưa ông bà ta ăn ngó khoai vì đơn giản nghĩ rằng, tàu và lá ngứa thế mà lợn ăn không sao, ngó khoai ít ngứa nhất chắc người ăn được.
Cẩn Trọng Trong Chế Biến Món Ngó Khoai
Ngó khoai là một món ăn dân dã, dễ tìm, dễ làm, nhưng yêu cầu sự cẩn trọng cao trong việc chế biến. Ngó sau khi lấy về phải tước sạch vỏ và bẻ thành khúc nhỏ (khoảng 4-5cm) ngay khi còn tươi. Sau đó, ngâm vào nước muối để tránh ngứa. Ngâm khoảng 10 phút, rửa lại cho sạch và luộc qua với chút muối trước khi chế biến. Quá trình tước ngó khoai tốn khá nhiều thời gian và chỉ được dùng tay, không được dùng dao. Để tránh bị ngứa, nhiều người luộc ngó khoai trước rồi mới tước vỏ...
Với tôi, món canh ngó khoai nấu mẻ là một trong những kỷ niệm đáng nhớ trong tuổi thơ. Chỉ cần cho ngó khoai đã luộc vào nồi, thêm cơm mẻ, một chút mắm tôm và nước xăm xắp, đun sôi, nêm gia vị mắm muối, bột ngọt sao cho vừa miệng. Cuối cùng, thả nắm rau ngổ hoặc lá lốt thái nhuyễn vào và tắt bếp. Đơn giản như vậy mà món ăn ngon khó tả.
Ngó khoai nấu ốc
Nấu Ngó Khoai Cùng Ốc - Một "Cực Phẩm" Làm Mê Mẩn
Ngoài món ngó khoai nấu mẻ đơn giản, các bà, các mẹ đã biết "nâng tầm" món quê bằng cách nấu chúng cùng cá, ốc... Món ngó khoai nấu ốc cũng là một "cực phẩm" làm tôi mê mẩn. Ốc được ngâm rửa kỹ, luộc và khêu ruột. Mẹ phi thơm hành, tỏi rồi cho ốc vào xào cho săn, đem trút ra riêng. Tiếp theo, cho phần ngó khoai đã làm sạch và luộc vào xào, nêm cơm mẻ, mắm tôm và các gia vị rồi đổ nước ngập. Đun nấu khoảng 10 phút, sau đó bỏ phần ốc đã xào vào cùng. Nêm lại gia vị cho vừa miệng, thêm nắm lá lốt và hoàn thành. Khi ăn, cảm nhận những cọng ngó khoai mềm mại tan chảy trong miệng, thịt ốc giòn, ngọt. Vị ngọt của ngó khoai kết hợp với mùi thơm chua dịu của mẻ và mùi hương thanh ngát của lá lốt. Quả thật là một món ngon khó cưỡng.
Khoai Ngứa Đa Dạng Về Giống Và Cách Chế Biến
Trước đây, loại khoai ngứa phổ biến là khoai nước đỏ và trắng, ngó có lớp vỏ màu tím đỏ hoặc xanh và gây ngứa. Nhưng hiện nay, khi trồng để thu hoạch ngó khoai bán như một mặt hàng rau phổ biến, người dân đã sử dụng nhiều giống mới, loại khoai ngọt và không gây ngứa. Có thể kể đến như khoai ngọc môn (giống của Thái Lan) có dải khoai mập mạp, ngắn, màu xanh trắng; hoặc khoai nước trắng, dải khoai màu trắng xanh, giữa tim lá có một chấm tròn đen to cỡ đầu ngón tay... Cách chế biến món ăn từ ngó khoai cũng đa dạng hơn, ngoài cá, ốc có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu khác như xương, tôm, cua...
Bây giờ việc nấu và ăn ngó khoai không còn mang tính "phiêu lưu" như trước. Nhưng với tôi, những kỷ niệm và cảm giác lo lắng, hồi hộp khi ăn ngó khoai đã ở mãi trong ký ức. Tuy không còn ngứa nhưng cảm giác mê mẩm trong miệng vẫn còn ngọt ngào. Nếu đã mê ăn ngó khoai, thì cảm giác ngứa, lo lắng, hồi hộp chính là phần thú vị của món ăn này.
Bài và ảnh: MAI ĐÌNH
