Khổ qua rừng, một loại cây dược liệu mọc hoang dại, có dược tính cao và được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh lý. Ngoài ra, cây này còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe và thường được sử dụng trong chế biến món ăn hàng ngày.
Hình ảnh minh họa khổ qua rừng.
Đặc điểm của cây khổ qua rừng
Khổ qua rừng là một loài cây leo thân thảo, có chu kỳ sống hằng năm từ 5 - 6 tháng. Thân cây có cạnh, dạng dây leo và có thể bò dài tới 2 - 3 mét.
Phần lá của cây có hình trứng và được chia làm 5 - 7 thùy, mép kía răng. Hoa đực và hoa cái của cây mọc tách riêng ở phần nách lá. Quả của cây có hình thoi với chiều dài khoảng 8 - 10cm, mặt bên ngoài có nhiều u lồi. Quả non có màu xanh và khi chín sẽ chuyển dần sang màu vàng hồng.
Bộ phận được sử dụng
Tất cả các bộ phận của cây khổ qua rừng, bao gồm thân, lá, và quả, đều được sử dụng làm liệu trình.
Phân bố của cây khổ qua rừng
Khổ qua rừng có nguồn gốc từ một số quốc gia châu Á, Châu Phi và châu Úc như Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi, Australia... Ở nước ta, cây này có thể mọc hoang dại ở nhiều vùng đồi núi khác nhau, đặc biệt là miền Nam.
Thu hái và sơ chế
Cây khổ qua rừng có thể được thu hái vào bất cứ thời gian nào trong năm và có thể sử dụng dưới dạng tươi hoặc khô. Nếu muốn bảo quản để sử dụng dần, cần thực hiện việc sơ chế. Mướp đắng rừng sau khi thu hái sẽ được cắt khúc, rửa sạch và phơi khô.
Thành phần hóa học
Trong khổ qua rừng có một số thành phần được ghi nhận như peptide, charantins, ancatoit, và momocđixin. Ngoài ra, cây còn chứa nhiều chất xơ, vitamin, chất béo và khoáng chất có lợi cho sức khỏe.
Tác dụng của khổ qua rừng
Khổ qua rừng có nhiều tác dụng được ghi nhận bởi y học cổ truyền và y học hiện đại. Theo y học cổ truyền, cây mướp đắng rừng giúp thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm và có thể hỗ trợ điều trị các vấn đề như say nắng, bọ mụn nhọt, sốt, viêm nhiễm... Ngoài ra, nó còn giúp giảm stress, cải thiện tinh thần và làm đẹp da. Dân gian thường sử dụng mướp đắng rừng để chữa các bệnh về gan, đau bụng, viêm họng và hạ đường huyết.
Theo y học hiện đại, khổ qua rừng có tác dụng kích hoạt các enzyme vận chuyển glucose từ máu đến các tế bào, giúp kiểm soát đường huyết ở người mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ kiểm soát huyết áp, bảo vệ tim mạch, tăng cường hệ miễn dịch, và giúp ngăn ngừa ung thư.
Cách sử dụng và liều lượng
Khổ qua rừng có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, bao gồm ăn tươi, ăn khô, chế biến thành món ăn, hoặc làm trà. Tuy nhiên, cần lưu ý không sử dụng quá nhiều để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
Các bài thuốc từ khổ qua rừng
Dưới đây là một số bài thuốc thông dụng sử dụng khổ qua rừng:
-
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Dùng 10g khổ qua rừng khô và ăn sau mỗi bữa ăn hàng ngày.
-
Chữa bệnh nóng trong người: Dùng 10g quả khổ qua phơi khô hãm với 250ml nước nóng, sau đó uống mỗi ngày 1 ly.
-
Chữa bệnh rôm sảy: Nấu 1 nắm lá và dây khổ qua với 2 lít nước, sau đó dùng nước này để tắm hàng ngày cho đến khi khỏi rôm sảy.
-
Trị côn trùng cắn: Nhai 10g hạt của quả khổ qua đã già, sau đó đặt bã lên vết cắn để giảm sưng đau.
-
Chữa ho và viêm họng: Nhai một ít hạt của trái khổ qua già, sau đó nuốt nước từ hạt và bỏ xác. Phần nước này có tác dụng làm dịu cổ họng và giảm kích ứng.
Tác hại của việc lạm dụng khổ qua rừng
Mặc dù khổ qua rừng mang nhiều lợi ích cho sức khỏe, việc sử dụng quá nhiều và không đúng cách có thể gây ra một số tác hại. Điển hình là kích thích sẩy thai, ảnh hưởng đến sữa mẹ, tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa, hạ đường huyết quá mức và ảnh hưởng xấu đến phụ nữ sau sinh. Do đó, cần đề phòng và không lạm dụng khổ qua rừng.
Bài viết đã cung cấp một số thông tin quan trọng về cây khổ qua rừng. Dùng đúng cách và thận trọng để tận hưởng những lợi ích mà loại cây này mang lại cho sức khỏe.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh Facebook YouTube
