Gấc, hay còn được gọi là Momordica cochinchinensis, là một loài cây thuộc họ bầu bí và dưa chuột đặc biệt, có nguồn gốc từ Đông Nam Á và Queensland, Úc. Đặc điểm nổi bật của cây này là màu cam đỏ đậm của nó, được tạo ra từ lượng cao beta-caroten và lycopene.
Mô tả
Gấc là một loài cây leo có thân mọc bám và có thể dài tới 15m và đường kính thân cây lên tới 4cm. Lá cây được chia thành 3-5 lá và có cuống lá dài từ 6-10cm. Loài cây này mang hoa đực và hoa cái trên hai cây riêng biệt. Trái cây có hình bầu dục đến rộng xoan, dài khoảng 15cm và đường kính 10cm, được phủ bởi nhiều gai nhỏ trên da. Ban đầu, trái cây có màu xanh nhưng khi chín trở thành màu cam đậm.
Sinh học
Gấc là loài cây nhỏ gặp được tại các quốc gia Đông Nam Á, trái cây và hạt của cây chứa lượng lớn beta-caroten và lycopene, tạo nên màu sắc đỏ cam đặc trưng. Dầu hạt Gấc cũng giàu axit béo không no, bao gồm 69% axit béo không no với 35% là axit béo đa không no. Gấc cũng chứa nhiều axit linoleic (omega-6) và axit béo omega-3.
Sử dụng
Gấc đã được sử dụng phổ biến như một loại thực phẩm và thuốc truyền thống tại các quốc gia nguồn gốc của nó. Hạt Gấc được sử dụng trong y học dân gian với nhiều mục đích trong y học truyền thống. Một món ăn truyền thống của Việt Nam là "xôi gấc" được nấu từ hạt Gấc và gạo nếp. Trái chín cũng được sử dụng như một loại rau ở Ấn Độ. Da chói của trái Gấc được lột ra và trái được cắt lát và nấu chung với khoai tây hoặc bầu dục. Trên thực đơn ở Thái Lan, Gấc thường được phục vụ kèm kem.
Từ các nghiên cứu đã chứng minh, nhờ nồng độ cao beta-caroten và lycopene, các chiết xuất từ trái Gấc được sử dụng để sản xuất các bổ sung dinh dưỡng dạng viên nang hoặc được trộn vào các loại đồ uống.
Với các đặc tính độc đáo và giá trị dinh dưỡng của nó, Gấc đã trở thành một phần quan trọng trong các món ăn truyền thống và y học dân gian của Đông Nam Á.