Ngày nay, việc nuôi gà không chỉ để lấy thịt mà còn trở thành một hình thức giải trí và thú vui đối với nhiều người. Trên thị trường hiện nay, có những loại gà có đến hơn chục ngón chân mọc ra, nhưng lại không phải là cựa gà. Điều này khiến loại gà 9 cựa trở thành loại gà rất hiếm gặp và chỉ xuất hiện trong truyền thuyết.
Chân gà không phải là cựa gà
Theo TS Võ Văn Sự, Trưởng Bộ môn Động vật quý hiếm và Đa dạng sinh học, Viện Chăn nuôi, ở Việt Nam, hầu hết các giống gà thường có 4 ngón. Tuy nhiên, cũng có một số giống gà có 5, 6 và hơn. Gà 5 ngón (gọi là ngũ trảo) như gà ác hoặc gà thái hòa, quý phi của Trung Quốc. Gà 6 ngón (lục trảo) thì có ở vùng Lạng Sơn. Đặc điểm của các loại gà nhiều ngón là có cả trên hai chân, các ngón tương đối dài.
Tuy nhiên, cũng xuất hiện một số loại gà có 6-8 ngón tại một số vùng núi Bắc bộ. Các ngón phụ thường bé, ngắn và nằm sát với nhau. Một số người nhầm tưởng các ngón phụ đó là cựa và liên hệ nó với con gà truyền thuyết (gà 9 cựa, ngựa 9 hồng mao). Thực tế thì cựa gà khác với chân gà.
Theo kinh nghiệm của anh Hoàng Đức Tuấn, Hội Sinh vật cảnh Hà Nội thì để lai tạo ra gà nhiều ngón không khó, nhưng tìm mua được gà nhiều cựa thì rất khó. Theo anh, chỉ cần mua một cặp gà ác, con càng nhiều ngón càng tốt, sau đó cho lai với gà ta. Đến đời lai F3 sẽ cho ra gà nhiều ngón và thịt không đen.
Gà 9 cựa do đột biến gen?
Theo TS Nguyễn Quế Côi, chuyên gia về gia cầm của Viện Chăn nuôi, gà 9 cựa thực ra là gà 9 ngón do biến dị gen của ngón chân sau. Còn giống gà này cũng chỉ có một cựa thôi. Câu chuyện gà chín cựa trong truyền thuyết cũng có thể có cơ sở, nhưng thực tế thì trong khoa học không ghi nhận có giống gà nào có 9 cựa. Các loại gà có nhiều ngón mà người ta quen gọi là cựa hiện nay cũng không hoàn toàn chuẩn xác. Cựa là xương cứng gắn liền với xương chân gà, còn ngón thì không gắn liền với chân gà mà có khớp, cho nên các ngón này có thể cử động, linh hoạt.
Gà nhiều ngón - Giá trị đặc biệt
Gà nhiều ngón là các giống gà đặc sản của Việt Nam, có chất lượng cao, dễ bán và giá rất cao, thậm chí gấp 2-3 lần gà địa phương khác. Với gà nhiều ngón, số ngón càng cao thì giá càng cao. Gà có 5-6 ngón có giá khoảng 250-270 nghìn đồng, gà có 7-8 ngón có giá từ 300-320 nghìn đồng/kg. Riêng gà 9 ngón thì được xem như một báu vật và không bán. Do có giá bán cao và dễ tiêu thụ, nhiều nông hộ đã đẩy mạnh phát triển giống gà này. Gà nhiều ngón có ý nghĩa quan trọng trong sinh kế của người dân bản địa.
Theo tập quán của người dân ở các địa phương có nuôi gà nhiều ngón, gà 9 ngón chỉ được sử dụng để cúng tế vì được coi là một báu vật. Tuy nhiên, xác suất gặp gà có 9 ngón là cực kỳ thấp.
Hiện tại, vẫn còn nhiều tranh cãi về cách gọi là cựa gà hay chân gà. Theo các nhà khoa học, cựa gà hiện nay không cứng như cựa gà đá mà gần giống như ngón chân. Cách xác định ngón chân gà được các nhà khoa học thống nhất là dựa trên khả năng di chuyển và khả năng cào bới của chân. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng và đang tranh cãi trong việc đặt tên cho các loại gà có nhiều ngón chân.
Dù gọi là cựa hay không, việc nuôi gà nhiều ngón là một hình thức thú vui và giải trí thú vị. Ngoài việc lấy thịt, gà nhiều ngón còn mang lại sự thích thú cho người nuôi và có giá trị cao về mặt kinh tế. Với những quy định chuẩn xác về tên gọi và đặc điểm của các loại gà này, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về thế giới đa dạng của những loại gà đặc biệt này.