Từ lâu, chè dưỡng nhan được xem như sự kết hợp độc đáo giữa các dược liệu quý báu. Không chỉ gồm các thực phẩm bổ dưỡng mà theo ghi chép của các tài liệu cổ, loại chè này còn là “thần dược” cho phái đẹp, giúp bảo dưỡng nhan sắc, da dẻ láng mịn, hồng hào… Bây giờ, cùng Bác sĩ Y học cổ truyền Phạm Lê Phương Mai khám phá về bí ẩn của món ăn này, cũng như cách nấu chè dưỡng nhan thơm ngon nhé.
Chè dưỡng nhan là gì?
Từ xa xưa, dân gian thường biết đến chè dưỡng nhan với nhiều tên gọi khác nhau như trà dưỡng nhan, chè tuyết yến nhựa đào… Theo ghi chép của sách cổ, chè dưỡng nhan có nguồn gốc từ cung đình Trung Quốc. Tại đây, các mỹ nữ và phi tần đều khao khát mãnh liệt về vẻ đẹp rạng rỡ, nhan sắc trường tồn. Chính vì nhu cầu đó mà các ngự y trong cung đã phải mất nhiều công sức nhằm nghiên cứu các liệu pháp bảo dưỡng sắc đẹp và chè dưỡng nhan là một trong số đó. Dần theo thời gian, cách nấu chè dưỡng nhan được lưu hành trong dân gian, nhận được sự ưa chuộng và lưu hành đến ngày nay.
Trong nhiều tài liệu ghi chép về cách nấu chè dưỡng nhan, phiên bản đầu tiên gồm 15 thành phần. Tuy nhiên, không phải loại thảo dược nào cũng có thể dễ dàng tìm kiếm ở một số địa phương, thậm chí vài thứ còn khá đắt đỏ. Chính vì vậy, một vài nơi, trong đó có Việt Nam, đã biến tấu chúng, sao cho phù hợp với tình hình thực tế, vừa vẫn giữ được giá trị của món ăn này.
Hầu hết, thực khách sau khi thưởng thức món chè này đều cảm nhận được sự hài lòng đến từ nhiều giác quan. Từ sự bắt mắt, hài hòa của nguyên liệu đến vị ngọt thanh, dễ ăn, ngon miệng của hương vị.
Chè dưỡng nhan gồm nguyên liệu nào?
Hiện nay, ở nước ta, nhân dân thường làm chè dưỡng nhan với 7 thảo dược chính gồm: tuyết yến, nhựa đào, táo đỏ, câu kỷ tử, tuyết liên tử, long nhãn, quế hoa…
Bên cạnh đó, tùy vào khẩu vị từng cá nhân mà có thể gia giảm thêm một số nguyên liệu như hạt chia, hạt é, hạt sen, bạch quả, nấm tuyết… nhằm làm tăng thêm giá trị dinh dưỡng và sự ngon miệng.
Thực tế, hàm lượng của các nguyên liệu nấu chè dưỡng nhan thay đổi linh hoạt, theo từng sở thích. Có thể tham khảo công thức với nguyên liệu và hàm lượng sau:
- Tuyết yến: 10-15 g.
- Nhựa đào: 10-15 g.
- Táo đỏ khô: 10-15 g.
- Câu kỷ tử: 15-20 g.
- Tuyết liên tử (còn gọi là hạt bồ mễ): 10-15g.
- Long nhãn: 15-30 g.
- Quế hoa: 10-15 g.
Ngoài ra, có thể gia thêm:
- Bạch quả 15 g.
- Hạt sen tươi: 50 g.
- Hạt é hay hạt chia: 10 g.
- Nấm tuyết: 1 tai.
- Đường phèn: 100-300 g (tùy khẩu vị).
- Lá dứa: 10-15 g (nếu có).
Cách nấu chè dưỡng nhan
Sơ chế
Đây là bước khá quan trọng, nhằm loại bỏ đi các tạp chất cũng như độc tính của dược liệu.
Đối với tuyết yến, nhựa đào và nấm tuyết nên ngâm trong nước khoảng 12 giờ, hoặc để qua đêm. Cho đến khi chúng nở bung, mềm ra hay sờ tay thấy không còn cứng nữa là được. Sau đó, đem chúng đi rửa sạch, loại bỏ tạp chất, bụi bẩn (nếu có), để khô ráo.
Với táo đỏ, nên ngâm nước trước, có thể để nguyên trái hay cắt thành phần nhỏ.
Tuyết liên tử (bồ mễ) cần được ngâm trong nước khoảng 10-15 phút cho đến khi nở ra, chuyển dần thành trắng đục mờ, dính là được. Tương tự hạt é, hạt chia cũng nên đem xả dưới vòi nước rồi ngâm khoảng 5 phút, cho chúng nở ra.
Nếu có sử dụng hạt sen tươi, bạch quả và không thích vị đắng, có thể bỏ phần tim ra. Mặt khác nếu dùng hạt sen khô nên ngâm trước khi nấu.
Các nguyên liệu còn lại như long nhãn, câu kỷ tử đem rửa sạch, riêng đường phèn nên giã thành từng miếng nhỏ.
Chế biến
Có thể tham khảo cách nấu chè dưỡng nhan, theo các bước sau đây:
- Đổ khoảng 1-1,5 lít nước vào nồi và nấu với lửa vừa. Tiếp theo cho lần lượt các nguyên liệu sau vào hạt sen, táo đỏ, tuyết liên tử, nấu sôi trong 15 phút.
- Khi hạt sen bắt đầu mềm cho câu kỷ tử, đường phèn, lá dứa, long nhãn, bạch quả, nấm tuyết… vào nồi, tiếp tục nấu khoảng 3-5 phút.
- Trong quá trình nấu, không nên để nước quá sôi, dễ trào ra ngoài, đồng thời cần vớt bọt và chỉ trong đường phèn.
- Tiếp tục vớt lá dứa ra rồi cho tuyết yến, nhựa đào, hạt chia hoặc hạt é…đến khi sôi và thành phần nở ra.
- Cuối cùng, trước khi tắt bếp, ta có thể cho thêm quế hoa, nhằm làm tăng hương vị món ăn.
Công dụng của chè dưỡng nhan
Các nguyên liệu trong chè dưỡng nhan có công dụng gì?
1. Tuyết yến
Là phần dịch từ lõi cây Gum Tragacanth, nguyên liệu khá đặc biệt, được xem là tổ yến thực vật. Tuyết yến giúp ổn định mỡ máu, giảm các nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch, huyết áp, thanh lọc cơ thể, tăng sản sinh collagen, làm săn chắc da, hỗ trợ giấc ngủ…
2. Nhựa đào
Lựa chọn nhựa đào cẩn thận, như có lợi cho nhan sắc, tăng độ đàn hồi, giúp da sáng mịn, ngừa nếp nhăn. Tuy nhiên, cần cân nhắc khi sử dụng nhựa đào, vì có thể gây hại cho sức khỏe nếu không dùng đúng cách.
3. Táo đỏ
Bổ dưỡng tâm, an thần, bổ khí huyết, cải thiện kết cấu da, trợ hô hấp, thư giãn tinh thần, lợi tiêu hóa…
4. Câu kỷ tử
Tăng cường miễn dịch, sức đề kháng cơ thể, hỗ trợ trí nhớ, thị lực, an thần, tăng độ đàn hồi của da, chậm quá trình lão hóa, lợi thị lực, giảm đường huyết…
5. Tuyết liên tử
Bổ dưỡng tâm, an thần, bổ khí, nhuận tràng, ổn định huyết áp…
6. Long Nhãn
Bổ Tâm, dưỡng Tỳ, an thần, bổ khí huyết, hỗ trợ trí nhớ, lợi tiêu hóa, thanh lọc cơ thể…
7. Quế hoa
Hỗ trợ hệ miễn dịch, cải thiện kết cấu da, trợ hô hấp, thư giãn tinh thần, lợi răng miệng, tiêu hóa…
Ngoài ra, có thể sử dụng thêm các loại hạt chia, hạt sen, bạch quả...
Công dụng của chè dưỡng nhan
Như vậy, mỗi nguyên liệu trong món ăn đều mang giá trị dinh dưỡng và khả năng trị bệnh cao. Vì vậy, khi kết hợp chúng với nhau thành chè dưỡng nhan, thì công dụng được tăng thêm nhiều lần.
- Bổ sung collagen, tăng độ đàn hồi da, tạo mô liên kết… từ đó chậm quá trình lão hóa và hình thành nếp nhăn, giữ nhan sắc tươi trẻ…
- Thanh nhiệt, thanh lọc cơ thể, lợi tiểu, hỗ trợ giấc ngủ, thư giãn tinh thần.
- Giàu chất chống oxy hóa, vitamin, khoáng chất có lợi cho sức đề kháng của cơ thể.
- Hỗ trợ hệ tim mạch do giảm lượng cholesterol xấu. Bên cạnh đó, món ăn này khiến người dùng no lâu hơn, từ đó làm giảm lượng thức ăn cũng như chất béo nạp vào cơ thể.
- Các nguyên liệu chứa nhiều chất xơ, giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa, nhuận tràng, giảm tích trữ mỡ thừa…
Một số lưu ý và cách bảo quản chè dưỡng nhan
Các đối tượng không nên sử dụng chè dưỡng nhan
- Phụ nữ mang bầu, đặc biệt trong 5 tháng đầu của thai kỳ.
- Người già, suy kiệt, trẻ em nhỏ (dưới khoảng 1 tuổi).
- Người có triệu chứng tiêu hóa như lạnh bụng, tiêu chảy…
Liều lượng
Không nên ăn quá nhiều món này, mỗi tuần không nên ăn quá 3 chén. Cụ thể, mỗi lần khoảng 100 ml/ngày, bởi dùng quá nhiều dễ gây khó tiêu, rối loạn tiêu hóa…
Các lưu ý khác
- Lựa chọn các nguyên liệu nấu chè dưỡng nhan có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng tốt.
- Cả 2 loại đường phèn và đường cát đều có thể sử dụng để nấu chè. Tuy nhiên, đường phèn vẫn là sự lựa chọn tối ưu hơn với nhiều lợi ích hơn đường cát.
- Năng lượng của chè dưỡng nhan phụ thuộc lớn vào hàm lượng đường cho vào. Đối với các đối tượng cần giảm cân, béo phì, đái tháo đường… nên điều chỉnh lượng thành phần này.
- Bảo quản chè dưỡng nhan trong ngăn mát tủ lạnh và dùng trong 3 - 5 ngày sau đó. Nếu để ở nhiệt độ thường, mát mẻ, thì có thể để chè được khoảng 1 ngày.
Có thể nói rằng, chè dưỡng nhan là sự kết hợp hài hòa của nhiều loại dược liệu, thỏa mãn cả giác quan và sức khỏe. Món ăn này cung cấp giá trị dinh dưỡng và có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Với những lưu ý trên và cách nấu chè dưỡng nhan đơn giản, bạn có thể thưởng thức và tận hưởng những lợi ích mà món ăn này mang lại.