Khi nhắc đến các món chè truyền thống của người Việt, như chè thập cẩm, chè khoai môn, chè đậu đen, chè chuối, chè bắp,... chúng ta thường nghĩ ngay đến mùi vị thơm ngon và độ kết dính của các món chè đó. Bột báng chính là loại bột tạo nên sự hấp dẫn đặc trưng cho những món chè trên và cũng như với những món tráng miệng khác.
1. Bột báng là gì?
Bột báng là một nguyên liệu trong nấu ăn, có hình dạng viên bột rắn, tròn nhỏ, màu trắng đục. Nó được làm từ củ khoai mì và khi nấu lên sẽ chuyển sang màu trắng trong, có độ dai. Trong tiếng Anh, tên gọi của nó là Tapioca Flour. Hiện nay, bột báng thường được sử dụng như một loại topping để tăng hương vị cho chè, bánh,... tạo cảm giác thích thú khi nhai do nó có độ sánh và kết dính tốt.
Theo các chuyên gia, bột báng chứa nhiều chất dinh dưỡng như dẫn xuất không protein, nước, celluloza, protid, khoáng toàn phần, lipid và một số khoáng chất khác.
2. Cách phân biệt bột báng và bột năng
Bột báng và bột năng đều được làm từ củ khoai mì và có tên tiếng Anh là Tapioca Flour, vì vậy rất nhiều người nhầm lẫn giữa hai loại bột này. Tuy nhiên, hai loại bột này có những điểm khác nhau về chức năng và sử dụng.
Bột báng chỉ có tên gọi duy nhất là bột báng, có dạng viên bột rắn, màu trắng đục, chủ yếu được sử dụng trong chè và bánh. Trong khi đó, bột năng còn có các tên gọi khác như bột sắn, bột lọc, bột đao,... nó có hình dạng bột mịn, màu trắng tinh. Ngoài việc dùng để nấu chè và làm bánh, bột năng còn có công dụng khác như tạo độ sánh đặc cho các món ăn như súp, bò sốt vang,...
Ngoài ra, bột báng cũng có thể bị nhầm lẫn với các loại bột khác như bột gạo, bột nếp, bột mì, bột ngô, bột sắn dây, bột khoai tây. Vì vậy, để phân biệt chính xác, bạn nên tìm hiểu kỹ và học cách phân biệt từng loại bột này.
3. Tác động của bột báng tới sức khoẻ
Theo Đông y, bột báng có tính bình và vị ngọt nhẹ, được cho là có tác dụng tăng cường sức khoẻ và bồi bổ cho cơ thể. Nó cũng được xem như một nguồn bổ sung khí huyết cho những ai bị hư tổn khí huyết. Bột báng chứa protein, vitamin, khoáng chất cao và chỉ có một ít carbohydrate, do đó nó là một lựa chọn tốt cho những người không dung nạp lactose và đang ăn kiêng.
Tuy nhiên, không nên dùng bột báng cho trẻ dưới một tuổi, vì có thể khiến trẻ bị còi xương. Chất phytin có trong bột báng có thể gây ra những thay đổi trong hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến việc không thể xử lý vitamin D. Chất này cản trở sự hấp thụ canxi và sắt trong cơ thể, do đó đối với trẻ sơ sinh việc ăn bột báng thường xuyên sẽ khiến trẻ thiếu vitamin và bị còi xương, ốm yếu.
Vì thế, bạn cần sử dụng bột báng một cách cân đối, đúng mức, kết hợp với lối sống lành mạnh để làm đa dạng chế độ thực đơn dinh dưỡng của mình, kiểm soát lượng calo cho cơ thể và lựa chọn các sản phẩm làm từ bột báng có lợi cho sức khỏe.
4. Cách sử dụng và bảo quản bột báng
4.1. Cách sử dụng bột báng
Để chế biến bột báng thành những viên bột dẻo dai và không bị cứng sượng khi nấu chè, bạn có thể tham khảo các bước sau:
- Lấy một lượng bột vừa đủ và rửa sạch bụi bẩn.
- Đun sôi nước trong nồi, sau đó thả bột báng vào nấu chín.
- Nấu ở lửa nhỏ đến khi bột chuyển sang màu trắng trong, có độ dính thì tắt bếp.
- Nếu muốn tăng độ ngọt, bạn có thể thêm đường vào.
4.2. Cách bảo quản bột báng
Để đảm bảo bột báng không bị ẩm và hỏng, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc bảo quản sau:
- Đậy kín hộp, hũ đựng và cột chặt túi sau mỗi lần sử dụng để tránh bột tiếp xúc với không khí.
- Bảo quản bột báng ở nơi khô ráo, sạch sẽ để tránh bị ẩm gây mốc.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời để tránh oxy hóa và mất màu.
- Sử dụng trong thời gian sớm nhất từ khi mở bao bì.
- Kiểm tra kỹ hạn sử dụng in trên bao bì và tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
Việc bảo quản bột báng đúng cách là quan trọng để đảm bảo bột không bị hỏng và vẫn tươi khi sử dụng. Tuy nhiên, nếu bạn thấy có dấu hiệu nấm mốc hoặc bất kỳ hiện tượng lạ nào trong bột, hãy loại bỏ và không sử dụng nữa.
5. Những món ăn ngon làm từ bột báng
5.1. Chè chuối bột báng nước cốt dừa
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu
- Chuẩn bị 6-7 quả chuối, 3 lá dứa, 30gr bột báng, 30gr bột khoai, 100gr đường, 300ml nước cốt dừa, 700ml nước lọc, 100gr đậu phộng, một ít muối.
Bước 2: Sơ chế nguyên liệu
- Lột vỏ chuối và ngâm với nước muối pha loãng, sau đó rửa sạch với nước. Cắt chuối thành lát hoặc khoanh tròn tuỳ ý. Ướp chuối với đường và muối trong 15-20 phút.
- Ngâm bột báng và bột khoai với nước lạnh trong 15 phút, sau đó ngâm trong nước nóng trong 1.5 giờ. Rửa lại bột và để ráo.
Bước 3: Thực hiện nấu
- Sên chuối trong nước sôi, sau đó thêm đường và nước lọc. Khi chuối chín 70%, thêm bột báng và bột khoai vào. Nấu đến khi bột nở chín mềm.
Bước 4: Hoàn thành
- Múc chè ra bát, rắc đậu phộng rang lên trên và thưởng thức ngay khi còn ấm.
5.2. Chè dưa lưới cốt dừa bột báng
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu
- 1 trái dưa lưới, 40gr bột báng, 180gr đường cát, 250ml nước cốt dừa, 300ml nước lọc, 1 muỗng muối.
Bước 2: Sơ chế nguyên liệu
- Khuấy đường với nước lọc cho tan.
- Múc trái dưa lưới thành viên tròn. Xay nhuyễn phần thịt dưa.
Bước 3: Thực hiện nấu
- Đun bột báng trong nước cho đến khi trở thành bột sánh.
- Thêm dưa lưới, nước đường, muối vào nồi và nấu trên lửa nhỏ đến khi sôi.
Bước 4: Hoàn thành
- Cho viên dưa lưới vào nồi chè và để nguội.
- Múc chè ra bát và thưởng thức.
Những món ăn trên chỉ là gợi ý, bạn có thể sáng tạo và chế biến bột báng thành nhiều món ăn thú vị khác. Bột báng không chỉ tạo độ sánh và kết dính cho món ăn mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe.