Sắt và kẽm là hai khoáng chất quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng thiếu sắt và kẽm ở trẻ đang trở nên đáng báo động. Mệt mỏi, buồn ngủ, dễ cáu gắt, ăn uống kém... là những dấu hiệu cho thấy trẻ đang thiếu sắt - kẽm mà nhiều cha mẹ không nhận biết. Vậy làm thế nào để bổ sung đúng và đủ hai khoáng chất này cho bé yêu? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu câu trả lời.
Báo động tình trạng thiếu sắt - kẽm của trẻ em Việt Nam
Vai trò của sắt và kẽm với trẻ em
Sắt là một nguyên tố quan trọng trong việc mang oxy tới các cơ quan và cũng là dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của tế bào thần kinh và hệ miễn dịch ở trẻ. Khi thiếu sắt, cơ thể trẻ sẽ mệt mỏi, ăn uống kém, hệ miễn dịch suy giảm, dễ mắc bệnh và tập trung kém. Còn kẽm có vai trò trong tổng hợp protein và giúp phát triển xương, cơ và trí não của trẻ. Nếu trẻ thiếu kẽm, sẽ dẫn đến nhẹ cân, suy dinh dưỡng, chậm phát triển chiều cao và tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
Con số báo động về thiếu sắt và kẽm ở trẻ
Hiện nay, tình trạng thiếu sắt và kẽm ở trẻ em đang diễn ra rất phổ biến. Các nguyên nhân gây ra tình trạng này ở trẻ gồm:
-
Lượng sắt và kẽm dự trữ từ tháng thứ 3 của thai kỳ sang thai nhi chỉ cung cấp đủ cho 4 tháng đầu đời của trẻ.
-
Lượng sắt trong sữa mẹ khá thấp, chỉ khoảng 0,35mg/lít. Sau 3 tháng, lượng kẽm trong sữa mẹ cũng giảm đi.
-
Cơ thể trẻ hấp thu sắt từ thức ăn khá thấp, chỉ từ 5-15%, và hấp thu kẽm từ 10-30%.
-
Trẻ thiếu sắt và kẽm thường dễ nhiễm giun sán và hệ tiêu hóa của trẻ thường xuyên bị rối loạn, giảm khả năng hấp thu các vi chất này.
Vì vậy, trẻ trên 6 tháng tuổi, đặc biệt là trẻ sinh non, sinh nhẹ cân, trường hợp đa thai, suy dinh dưỡng bào thai là những bé thiệt thòi không nhận đủ sắt, kẽm cũng như các vi chất khác từ mẹ trong thai kỳ. Do đó, cha mẹ cần lưu ý bổ sung vi chất sắt, kẽm cho con ngay từ khi mới sinh theo hướng dẫn từ bác sĩ để đảm bảo đủ vi chất giúp trẻ phát triển tốt.
Dấu hiệu cảnh báo trẻ thiếu sắt và kẽm
Nhiều trường hợp trẻ thiếu sắt và kẽm không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi tình trạng trở nên nặng hơn. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu sau đây mà cha mẹ có thể nhận biết:
-
Dấu hiệu trẻ thiếu sắt: Mệt mỏi, thường xuyên quấy khóc, dễ cáu gắt, da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, tóc, móng tay chân khô và dễ gãy, biếng ăn, hoa mắt, chóng mặt, khó thở, rối loạn tiêu hóa, sút cân, hệ miễn dịch suy giảm, khả năng suy nghĩ giảm và nguy cơ mắc hội chứng Pica.
-
Dấu hiệu trẻ thiếu kẽm: Ăn uống kém, khó ngủ, chậm tiêu, rụng tóc, hệ miễn dịch suy yếu, rối loạn thính giác.
Bổ sung sắt và kẽm cho trẻ như thế nào?
Để bổ sung đúng và đủ sắt và kẽm cho bé, cha mẹ cần nắm rõ nhu cầu của trẻ theo từng độ tuổi, thời điểm bổ sung và chú ý dinh dưỡng ngay khi bé còn trong bụng mẹ.
Liều lượng sắt và kẽm cho trẻ theo từng độ tuổi
Trẻ ở mỗi độ tuổi sẽ có nhu cầu về sắt và kẽm khác nhau. Phụ huynh có thể tham khảo "Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam" của Nhà xuất bản Y học phát hành để có hướng dẫn bổ sung sắt và kẽm cho trẻ.
Thời điểm bổ sung sắt và kẽm cho bé yêu
Đối với sắt, thời điểm tốt nhất để bổ sung là trước ăn sáng tối thiểu 30 phút. Với trẻ dễ bị đau bụng hoặc buồn nôn khi uống sắt trước ăn, có thể cho uống sau ăn và khởi đầu bằng liều thấp. Thông thường, cha mẹ nên bổ sung sắt cho con trong khoảng 1-2 tháng. Trong một số trường hợp, thời gian này có thể kéo dài thêm.
Đối với kẽm, thời điểm tốt nhất để bổ sung là 1 giờ trước khi ăn hoặc 2 giờ sau khi ăn. Cung cấp kẽm cho trẻ vào buổi sáng để đạt hiệu quả tốt nhất. Bổ sung trong khoảng từ 2-3 tháng, tùy thuộc vào tình trạng hiện tại của bé. Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy theo thể trạng và bệnh lý của con.
Có nên bổ sung sắt và kẽm cùng lúc?
Việc bổ sung sắt và kẽm cùng lúc không có ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe của bé. Ngược lại, sắt và kẽm còn có tác dụng hỗ trợ lẫn nhau trong việc hấp thu và sử dụng. Đặc biệt, tỷ lệ sắt và kẽm tương đương dưới 2:1 không có sự ức chế nào đối với sự hấp thu của hai vi chất này. Do đó, cha mẹ nên bổ sung cùng lúc sắt và kẽm với tỷ lệ tương đương nhau để cơ thể trẻ hấp thu tốt nhất.
3 cách bổ sung sắt và kẽm cho bé
Bổ sung sắt và kẽm một cách hợp lý sẽ giúp bé phát triển toàn diện về trí não và thể chất. Dưới đây là những cách bổ sung vi chất sắt và kẽm cho trẻ mà cha mẹ có thể áp dụng:
1. Bú mẹ hoàn toàn
Với trẻ dưới 6 tháng tuổi, bổ sung sắt và kẽm thông qua việc cho bé bú mẹ là tốt nhất. Mặc dù hàm lượng sắt trong sữa mẹ không cao, nhưng cơ thể dễ hấp thụ tốt hơn. Lượng kẽm trong sữa mẹ cũng đáp ứng nhu cầu của bé trong 3 tháng đầu đời. Đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, đặc biệt là bé sinh đủ tháng và bú mẹ đủ tháng, bú mẹ hoàn toàn có thể đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng sắt và kẽm.
2. Xây dựng chế độ ăn giàu dinh dưỡng
Bổ sung sắt và kẽm thông qua chế độ ăn hàng ngày cũng là một cách tốt để đảm bảo nguồn vi chất này cung cấp cho bé. Đối với trẻ chưa ăn dặm, chế độ ăn của mẹ cần tăng cường thực phẩm giàu sắt và kẽm như thịt bò, trứng, hải sản có vỏ, đậu, rau xanh lá đậm và cung cấp thêm thực phẩm giàu vitamin C để hấp thu sắt tốt. Đối với trẻ đang ăn dặm, cha mẹ cần lựa chọn thực phẩm giàu sắt và kẽm như thịt đỏ, gan động vật, trứng, hải sản, đậu, sữa, ngũ cốc nguyên hạt, khoai tây và khoai lang.
3. Sản phẩm hỗ trợ bổ sung kẽm và sắt cho bé
Cha mẹ cũng có thể sử dụng các sản phẩm bổ sung sắt và kẽm để đảm bảo bé nhận đủ lượng vi chất này. Một sản phẩm được khuyến nghị là FOGYMA, thuốc sắt nước hữu cơ chứa sắt III hydroxy polymaltose (IPC). Sản phẩm này có cấu trúc tương tự Ferritin trong cơ thể, giúp bé hấp thu tốt và ổn định.
FOGYMA là sản phẩm chăm sóc sức khỏe dành cho trẻ em thiếu máu do thiếu sắt, chậm lớn còi cọc và suy dinh dưỡng. Nó được sản xuất bằng dây chuyền tự động hóa hoàn toàn và nguyên liệu nhập khẩu từ Ý. Sản phẩm này không gây tác dụng phụ và được bác sĩ nhi khoa khuyên dùng.
Ngoài ra, khi bổ sung sắt và kẽm cho bé, cha mẹ cần lưu ý một số điều như tuân thủ hướng dẫn liều lượng sử dụng, tăng cường vitamin C để tăng cường hấp thu, không bổ sung cùng lúc với những thực phẩm cản trợ hấp thu, và nhanh chóng đưa bé đến bác sĩ nếu có dấu hiệu ngộ độc.