Viêm tụy cấp là một căn bệnh phổ biến và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được điều trị đúng cách. Trong quá trình chữa trị, việc chăm sóc sức khỏe và thiết kế thực đơn phù hợp cho người bị viêm tụy cấp rất quan trọng để nâng cao hiệu quả điều trị. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về bệnh viêm tụy cấp và thực đơn phù hợp cho người bị bệnh.
Bệnh viêm tụy cấp: Nguyên nhân và triệu chứng
Trước khi tìm hiểu về thực đơn phù hợp cho người viêm tụy cấp, chúng ta cần hiểu về căn bệnh này.
Viêm tụy cấp là tình trạng viêm đột ngột xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn và có thể làm nguy hiểm tới tính mạng. Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy cấp là do sỏi mật hoặc uống rượu nặng. Tuy nhiên, cũng có những nguyên nhân khác như ảnh hưởng từ việc sử dụng thuốc, các bệnh tự miễn, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa và phẫu thuật. Một số trường hợp còn không xác định được nguyên nhân.
Triệu chứng của viêm tụy cấp thường bao gồm đau bụng lan ra phía sau lưng, đặc biệt là sau khi ăn các thực phẩm có nhiều chất béo. Bệnh nhân cũng có thể gặp các triệu chứng như chướng bụng và đau, buồn nôn, nôn mửa, sốt và tăng nhịp tim.
Phần lớn những người bị viêm tụy cấp có thể phục hồi hoàn toàn nếu được điều trị đúng và kịp thời. Tuy nhiên, trong các trường hợp nặng, bệnh có thể gây tổn thương và nhiễm trùng nghiêm trọng. Viêm tụy cấp nặng cũng có thể gây nguy hiểm cho các cơ quan quan trọng khác như tim, phổi và thận.
Chế độ dinh dưỡng cho người viêm tụy cấp
Nguyên tắc dinh dưỡng
Đối với người bệnh viêm tụy cấp, nguyên tắc dinh dưỡng này nên được tuân thủ:
- Khi người bệnh giảm đau bụng khoảng 70%, bắt đầu cung cấp dinh dưỡng qua đường tiêu hóa.
- Luôn ưu tiên nuôi ăn theo đường tiêu hoá thay vì dinh dưỡng tĩnh mạch.
Đối với trường hợp nhẹ và vừa, nếu có thể, hãy cho người bệnh thử ăn bằng miệng. Nếu không thể, sử dụng ống sonde để cung cấp dinh dưỡng. Đối với trường hợp nặng, đặt ống sonde vào dạ dày để cung cấp dinh dưỡng. Nếu không thể sử dụng ống sonde, có thể thử nghiệm sử dụng các loại sữa thuỷ phân hoặc các sản phẩm thủy phân. Dinh dưỡng tĩnh mạch chỉ sử dụng sau 5-7 ngày nếu không thể dung nạp qua đường tiêu hoá hoặc năng lượng cung cấp không đạt yêu cầu. Bắt đầu sử dụng dinh dưỡng tĩnh mạch nếu chưa đạt được dinh dưỡng tiêu hoá trong hơn 5-7 ngày. Lượng protein, Glutamine, carbohydrate, chất béo và năng lượng cụ thể cần được tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hải, viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng, can thiệp dinh dưỡng là rất quan trọng cho việc ngăn ngừa suy dinh dưỡng và giảm viêm, biến chứng và tử vong trong viêm tụy cấp. Bằng chứng hiện tại cũng ủng hộ lợi ích của dinh dưỡng sớm qua đường tiêu hóa trong bệnh viêm tụy nặng. Tuy nhiên, cần có sự đánh giá tổng quan về người bệnh và tham vấn từ bác sĩ nội khoa, bác sĩ dinh dưỡng để điều trị toàn diện cho người bệnh.
Các thực phẩm nên ăn và không nên ăn
Thực phẩm nên ăn
Để duy trì sức khỏe của tuyến tụy, hãy tập trung vào các thực phẩm giàu protein, ít chất béo động vật và có chứa chất chống oxy hóa. Bạn có thể thử thịt nạc, đậu và đậu lăng, súp và các loại sữa thay thế như sữa hạt lanh và sữa hạnh nhân. Bằng cách này, tuyến tụy sẽ không phải làm việc quá sức để xử lý thực phẩm. Ngoài ra, ưu tiên nguồn thực phẩm chứa chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCTs). Rau bina, quả việt quất, anh đào và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp bảo vệ hệ tiêu hóa và chống lại các gốc tự do gây hại, rất tốt cho người viêm tụy cấp. Khi ăn nhẹ, hãy chọn trái cây, hoa quả, cà chua bi, dưa chuột, vì chúng mang lại nhiều lợi ích cho người bị viêm tụy cấp.
Thực phẩm nên tránh
Thịt đỏ, thịt nội tạng, mayonnaise, đồ chiên, khoai tây chiên, sữa béo, bơ thực vật, bánh ngọt, đồ uống có đường nên được hạn chế. Nếu bạn muốn chống lại bệnh viêm tụy cấp, hãy tránh thực phẩm có chứa chất béo chuyển hóa và thức ăn chiên nhiều dầu. Bạn cũng nên hạn chế bánh ngọt và bánh quy có chứa tinh bột tinh chế do chúng có thể gây hại cho hệ tiêu hóa.
Xây dựng thực đơn cho người viêm tụy cấp
Dưới đây là một mẫu thực đơn 7 ngày cho bệnh nhân viêm tụy cấp khi có chỉ định ăn (giai đoạn hồi phục). Thực đơn này cung cấp đủ năng lượng và dinh dưỡng cho bệnh nhân.
Ngày 1
- Bữa sáng: Cháo thịt bằm
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, cá basa kho thơm, súp lơ luộc
Ngày 2
- Bữa sáng: Hủ tiếu tôm thịt
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, canh chua tôm
Ngày 3
- Bữa sáng: Phở bò
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, cá nục hấp hành, cải thìa luộc
Ngày 4
- Bữa sáng: Nui thịt băm
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, mực xào thập cẩm
Ngày 5
- Bữa sáng: Bún nước tương
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, cá nục hấp hành, cải thìa luộc
Ngày 6
- Bữa sáng: Cháo thịt gà
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, ếch kho sả, susu xào, canh rau dền
Ngày 7
- Bữa sáng: Sandwich, trứng ốp la
- Bữa trưa: Cơm, thịt bò xào cần, bắp cải luộc
- Bữa tối: Cơm, ức gà áp chảo, súp lơ luộc
Một số lưu ý trong chế độ ăn của người viêm tụy cấp
Đối với người bị viêm tụy cấp, cần lưu ý những điểm sau đây:
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày: 3 bữa chính và 1-2 bữa phụ.
- Bữa sáng cần có rau xanh.
- Nên ăn khoảng 300-400g rau xanh và 100g quả chín mỗi ngày.
- Chọn các loại rau và quả tươi, đặc biệt là cà chua, cà rốt, gấc, súp lơ xanh, rau cải bó xôi hoặc các loại rau lá xanh đậm.
- Uống đủ nước (khoảng 1,5 - 2 lít mỗi ngày).
- Tránh uống rượu, bia và thuốc lá.
- Hạn chế ăn thức ăn chiên xào và ưu tiên cách chế biến như hấp hoặc luộc.
- Rèn luyện sức khỏe khoảng 60 phút mỗi ngày, ít nhất 4 ngày trong tuần.
- Có thể bổ sung bột ngũ cốc hoặc sữa bán thủy phân vào các bữa ăn phụ để tăng cường quá trình phục hồi sức khỏe.
Thông qua việc tuân thủ chế độ dinh dưỡng phù hợp, chúng ta có thể cung cấp đủ dinh dưỡng cho người bị viêm tụy cấp và giúp hỗ trợ quá trình điều trị. Tuy nhiên, lưu ý rằng mọi quyết định về chế độ ăn cần được tham khảo từ bác sĩ nội khoa, bác sĩ dinh dưỡng và tuân thủ theo chỉ dẫn của họ.
Ảnh bìa: Ths.Bs Đặng Ngọc Hùng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu & Tư vấn Dinh dưỡng
Tài liệu tham khảo:
- https://www.espen.org/files/ESPEN-Guidelines/ESPEN_guideline_on_Clinical_Nutrition_in_acute_and_chronic_pancreatitis.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7211526/
- https://www.mdpi.com/2072-6643/15/8/1939
Địa chỉ: 105 Đường Trần Thiện Chánh, Phường 12, Quận 10, Tp. Hồ Chí Minh Hotline: 0888 334 478 Fanpage: Viện Nghiên Cứu & Tư Vấn Dinh Dưỡng