Trong những năm gần đây, thực phẩm chức năng (TPCN) đang ngày càng trở nên phổ biến hơn trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Nhưng bạn đã hiểu đúng về khái niệm và các lợi ích của thực phẩm chức năng? Hãy cùng tìm hiểu thêm về loại sản phẩm này để có lựa chọn phù hợp cho sức khỏe của mình.
1 Định nghĩa thực phẩm chức năng là gì?
Thực phẩm chức năng là loại sản phẩm có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc được bổ sung thêm các thành phần "chức năng" trong quá trình chế biến. Đây là sự kết hợp giữa thực phẩm và thuốc, nhằm bổ sung các chất dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe hơn so với giá trị dinh dưỡng cơ bản của nó.
Thực phẩm chức năng đã được các cơ quan chính phủ, như Viện Khoa học và Đời sống quốc tế, chứng minh là có lợi ích cho sức khỏe của con người. Tại Việt Nam, Bộ Y tế định nghĩa thực phẩm chức năng là thực phẩm được sử dụng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể, giữ cho cơ thể ở trạng thái thoải mái, tăng cường sức đề kháng và làm giảm nguy cơ gây bệnh .
2 Các loại thực phẩm chức năng
Trên thị trường hiện nay, thực phẩm chức năng được chia thành 2 loại chính: thực phẩm thông thường và thực phẩm biến đổi.
Thực phẩm chức năng thông thường
Thực phẩm chức năng thông thường là những loại thực phẩm tự nhiên, nguyên liệu giàu chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể như vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa, và nhiều loại chất dinh dưỡng khác.
Ví dụ về TPCN thông thường:
- Trái cây: quả mọng, kiwi, đào, táo, lê, chuối, cam,...
- Các loại rau: cải xoăn, bông cải xanh, bí xanh, súp lơ trắng,...
- Ngũ cốc nguyên hạt: gạo lứt, lúa mạch, yến mạch, kiều mạch, rượu hầm,...
- Các loại hạt: hạt điều, hạnh nhân, hạt mắc ca, quả hạch, quả hồ trăn,...
- Hạt giống: hạt lanh, hạt chia, hạt bí ngô, hạt gai dầu,...
- Các loại đậu: đậu gà, đậu lăng, đậu đen, đậu xanh,...
- Hải sản: cá mòi, cá hồi, cá cơm, cá tuyết, cá thu,...
- Thực phẩm lên men: dưa cải bắp, kimchi, tempeh,...
- Các loại thảo mộc và gia vị: quế, gừng, nghệ, ớt cayenne,...
- Đồ uống: trà đen, trà xanh, cà phê,...
Thực phẩm chức năng biến đổi
Thực phẩm chức năng biến đổi là những loại thực phẩm đã được tăng cường thêm các thành phần bổ sung như vitamin, khoáng chất, chất xơ hoặc men vi sinh, giúp tăng lợi ích sức khỏe của thực phẩm.
Các sản phẩm TPCN biến đổi cũng được chia thành từng loại nhỏ tùy theo thành phần dưỡng chất bổ sung như:
- Thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất
- Thực phẩm bổ sung chất xơ
- Thực phẩm bổ sung men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường tiêu hóa
- Thực phẩm bổ sung các chất dinh dưỡng đặc biệt khác
- Thực phẩm loại bỏ bớt một số thành phần
- Thực phẩm chức năng tăng/giảm cân
- Thực phẩm cho nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt.
3 Tác dụng của thực phẩm chức năng
Việc sử dụng thực phẩm chức năng có thể mang đến nhiều lợi ích sức khỏe như:
Ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng
Các sản phẩm thực phẩm bổ sung sức khỏe thường chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể như vitamin, khoáng chất, chất xơ, chất béo lành mạnh,... Bổ sung nhiều loại thực phẩm sức khỏe vào chế độ ăn uống của bạn có thể giúp đảm bảo cơ thể bạn nhận đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng.
Ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tật
Thực phẩm hỗ trợ sức khỏe có thể cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng để bảo vệ cơ thể trước các nguy cơ gây bệnh. Chẳng hạn như, sản phẩm thực phẩm chức năng giàu chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ cơ thể trước các tác động gây hại của gốc tự do, làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh lý mãn tính như bệnh tim, tiểu đường, ung thư. Ngoài ra, thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, bảo vệ cơ thể trước một số căn bệnh và giúp ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa.
Thúc đẩy quá trình tăng trưởng và phát triển cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Một số thực phẩm bảo vệ sức khỏe với thành phần dinh dưỡng cân đối có thể hỗ trợ cho quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Các chất dinh dưỡng có trong thực phẩm sức khỏe như acid folic, vitamin B12, sắt, kẽm, canxi, axit béo omega-3... có thể giúp ích cho quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ.
4 Tác dụng phụ của thực phẩm chức năng
Thực phẩm chức năng chứa các thành phần dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc lạm dụng thực phẩm chức năng quá nhiều có thể gây tác dụng phụ, đặc biệt là khi bạn có tiền sử mẫn cảm với thành phần dưỡng chất nào đó, mới sử dụng lần đầu hoặc đang sử dụng cùng lúc với nhiều loại thuốc khác.
Do đó, trước khi sử dụng thực phẩm chức năng, bạn cần lưu ý đến những tác dụng phụ có thể xảy ra. Nếu bạn từng có tiền sử dị ứng thuốc, hãy thận trọng xem kỹ các thành phần in trên bao bì rồi mới sử dụng. Trường hợp bạn đang sử dụng các loại thuốc khác, hãy tham khảo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa về việc sử dụng thêm thực phẩm chức năng để tránh những tương tác thuốc có thể xảy ra.
5 Một số lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng
Để sử dụng thực phẩm chức năng một cách an toàn và hiệu quả, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng: Thực phẩm chức năng không thay thế thuốc và chỉ nên sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị sức khỏe. Trước khi sử dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo sản phẩm phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
- Lựa chọn sản phẩm của thương hiệu uy tín: Hãy mua sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc và xuất xứ rõ ràng, có thông tin đầy đủ về thành phần, tác dụng phụ, hạn sử dụng và đã được kiểm định về độ an toàn.
- Tìm hiểu kỹ các thông tin sản phẩm: Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, hãy đọc kỹ các thông tin liên quan như công dụng, liều dùng, cách dùng và tác dụng phụ có thể xảy ra. Hãy đảm bảo bạn không bị dị ứng với các thành phần của sản phẩm trước khi sử dụng.
- Chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày: Thực phẩm chức năng không thể thay thế cho thuốc điều trị và nguồn dinh dưỡng tự nhiên. Do đó, hãy duy trì một chế độ ăn uống khoa học, luyện tập và nghỉ ngơi hợp lý để có một sức khỏe tốt.
6 Một số câu hỏi thường gặp khi sử dụng thực phẩm chức năng
- Thực phẩm chức năng tiếng Anh là gì? - Thực phẩm chức năng tiếng Anh được gọi là Functional food.
- Uống thực phẩm chức năng có tốt không ? - Uống thực phẩm chức năng có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, tuy nhiên, lựa chọn sản phẩm phù hợp và sử dụng đúng cách là quan trọng.
- Uống thực phẩm chức năng có hại thận không? - Uống quá nhiều thực phẩm chức năng có thể gây hại cho thận.
- Uống thực phẩm chức năng có hại gan không? - Uống quá nhiều thực phẩm chức năng hoặc uống không đúng cách cũng có thể gây hại cho gan.
- Uống thực phẩm chức năng bao lâu thì nghỉ? - Thời gian uống thực phẩm chức năng theo khuyến cáo từ 3-6 tháng, sau đó để cơ thể nghỉ ngơi trước khi tiếp tục liệu trình mới.
- Uống nhiều thực phẩm chức năng cùng lúc được không? - Uống nhiều thực phẩm chức năng cùng lúc có thể gây hại cho gan, thận và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bạn.
- Nên uống thực phẩm chức năng vào lúc nào? - Thực phẩm chức năng thường được khuyên dùng trong hoặc sau bữa ăn.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về thực phẩm chức năng và có thể lựa chọn sản phẩm phù hợp cho sức khỏe của mình. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng sức khỏe là quan trọng nhất, hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào.