Nhằm giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về tác phẩm Thánh Gióng trong bài học Văn lớp 6, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tác giả, nội dung, bố cục, tóm tắt và phân tích, sơ đồ tư duy, cùng một bài văn phân tích về tác phẩm này.
A. Nội dung tác phẩm Thánh Gióng
Thánh Gióng là câu chuyện về một cậu bé kỳ diệu. Hùng Vương thứ sáu sống tại làng Gióng với hai vợ chồng chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Tuy nhiên, hai người vẫn chưa có con và ao ước có một đứa bé. Một ngày, khi đi làm đồng, bà nhìn thấy một vết chân to và lấy chân ướm thử. Khi trở về nhà, bà mang thai và sau mười hai tháng sinh ra một cậu bé mặt mũi khôi ngô, tuấn tú. Nhưng đứa trẻ lớn lên vẫn chưa biết nói, biết cười, đặt đâu thì nằm đấy khiến ông bà rất buồn. Khi đó, giặc Ân xâm chiếm nước ta và nhà vua muốn tìm người tài cứu nước. Nghe thấy tiếng sứ giả, cậu bé Gióng cất tiếng nói và đòi gặp. Gióng đưa ra yêu cầu và sứ giả về tâu. Từ đó, Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Hai vợ chồng nhờ hàng xóm giúp đỡ, ai cũng sẵn lòng vì họ mong Gióng đánh đuổi giặc. Thế giặc mạnh, sứ giả mang những vật Gióng yêu cầu. Gióng vươn vai thành trạng sĩ xông pha đánh giặc. Gióng đi đến đâu giặc tan đến đấy. Gióng đang đánh thì roi sắt gãy, Gióng nhổ bụi tre bên đường đánh đuổi giặc đến núi Sóc. Gióng cởi bỏ áo giáp sắt một mình một ngựa bay lên trời. Vua nhớ ơn lập đền thờ và phong làm Phù Đổng Thiên Vương. Ngày nay, đền thờ ở làng Phù Đổng vẫn tổ chức hội to và vẫn còn những chiến tích để lại như bụi tre đằng ngà, làng cháy...
B. Tìm hiểu tác phẩm Thánh Gióng
- Thể loại: Truyền thuyết
- Bố cục: Tác phẩm được chia thành 4 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến "nằm đấy": Sự ra đời kỳ diệu của Gióng.
- Phần 2: Tiếp theo đến "cứu nước": Gióng cất tiếng nói đòi đi đánh giặc và sự lớn lên kỳ diệu của Gióng.
- Phần 3: Tiếp theo đến "lên trời": Gióng đánh giặc Ân và bay về trời.
- Phần 4: Phần còn lại: Nhân dân ghi nhớ công ơn Thánh Gióng.
- Giá trị nội dung:
- Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kỳ là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước.
- Thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm.
- Giá trị nghệ thuật:
- Sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng kỳ ảo.
C. Sơ đồ tư duy Thánh Gióng
D. Đọc hiểu văn bản Thánh Gióng
- Sự ra đời kỳ diệu của Gióng
- Hai vợ chồng già có tiếng là phúc đức nhưng chưa có con.
- Bà vợ ra đồng nhìn thấy vết chân to ướm thử và mang thai.
- Sau mười hai tháng sinh ra cậu bé khôi ngô, tuấn tú.
- Lên ba tuổi vẫn chưa biết nói, biết đi, đặt đâu thì nằm đấy. => Gióng ra đời khác thường để làm những việc phi thường.
- Gióng cất tiếng nói và sự lớn lên kỳ diệu
-
Nghe thấy tiếng của sứ giả, Gióng cất tiếng nói đòi đi đánh giặc.
-
Gióng đòi những vật: ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt => Thể hiện thành tựu văn hóa, kỹ thuật. => Câu nói đòi đi đánh giặc của Gióng thể hiện ý thức, lòng yêu nước tiềm ẩn trong con người. Ý thức đánh giặc cứu nước tạo cho người anh hùng những khả năng, hành động khác thường. Gióng chính là hình ảnh của nhân dân khi tổ quốc cần.
-
Sự lớn lên kỳ diệu của Gióng:
- Gióng lớn nhanh như thổi: cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ
- Gióng lớn lên nhờ cả làng góp gạo, ai cũng mong Gióng lên nhanh đã đánh đuổi giặc. => Gióng lớn lên bằng những thức ăn, đồ mặc của nhân dân. Sức mạnh của Gióng được nuôi dưỡng tư những cái bình thường, giản dị.
- Gióng đánh giặc Ân và bay về trời.
-
Giặc mạnh, đúng lúc sứ giả mang những vật Gióng yêu cầu.
-
Gióng vươn vai thành trạng sĩ, mình cao hơn trường nhảy lên ngựa phi ra đánh giặc.
-
Khi roi sắt gãy, trạng sĩ nhổ bụi tre bên đường tiếp tục quật giặc.
-
Kết quả: giặc chết như nga dạ, giẫm đạp lên nhau mà chạy trốn. => Gióng hiện lên oai phong, lẫm liệt. Qua đó, tác giả dân gian muốn ca ngợi lòng yêu nước chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta.
-
Gióng bay về trời: đánh giặc xong, Gióng một mình một ngựa bay về trời. Gióng đã trở về với cõi vô biên bất tử. => Hình tượng Gióng được bất tử hóa và hóa thân vào non nước, đất trời. => Thể hiện thái độ ca ngợi, tôn trọng của nhân dân ta với người anh hùng có công lao chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước.
- Nhân dân ghi nhớ công ơn Gióng
- Nhà vua ghi nhớ công ơn phong làm Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ tại quê nhà.
- Hàng năm vẫn mở hội to để tưởng nhớ người anh hùng.
- Hiện nay, vẫn còn những dấu tích: bụi tre đằng ngà, những vết chân ngựa, làng cháy...