Nhãn còn có tên khác là lệ chi nô, quế viên, bảo viên... Nó được sử dụng nhiều trong Đông y, với các bộ phận như hạt, rễ, lá và đặc biệt là cùi quả (áo hạt). Cùi quả tươi chứa nhiều nước, protein, chất béo và đường... Trong Đông y, long nhãn (cùi quả phơi hoặc sấy khô) có vị ngọt, tính hơi ôn, vào kinh tâm và tỳ, có tác dụng ích tâm kiện tỳ, tư bổ khí huyết và ích trí an thần.
Long nhãn được sử dụng trong những trường hợp như lo âu, mất ngủ, ngủ mê, giảm trí nhớ, quên lẫn, loạn nhịp tim, sau khi sinh mất sức, thiếu máu; bỏng nước sôi, bỏng lửa, chấn thương xuất huyết, sa thoát, lở ngứa trên da. Dưới đây là một số món ăn và bài thuốc có chứa long nhãn:
Ngọc linh cao
Nguyên liệu:
- Long nhãn nhục 30g
- Đường trắng 3g
- Sâm 3g
Cách làm:
- Cho long nhãn nhục, đường trắng và sâm vào một bát.
- Đậy kín mặt bát bằng giấy bản hoặc vải xô mỏng.
- Hấp bát trên nồi cơm hoặc hấp cách thủy.
- Mỗi lần ăn dùng 1 thìa với nước sôi.
- Dùng làm một món bồi bổ tăng lực (đại bổ nguyên khí).
Long nhãn tửu
Nguyên liệu:
- Long nhãn xào qua rượu
- Rượu tùy ý (khoảng 10%)
- Thời gian ngâm: 100 ngày
- Liều dùng: Mỗi lần uống vài ba lần, mỗi lần 20ml
Cách làm:
- Long nhãn xào qua rượu.
- Thêm rượu tùy ý (khoảng 10%) và ngâm trong 100 ngày.
- Uống vài ba lần mỗi ngày, mỗi lần 20ml.
- Dùng như một loại rượu bổ thường ngày để bổ ích tinh thần và bổ khí huyết.
Cháo hạt dẻ long nhãn
Nguyên liệu:
- Long nhãn 15g
- Hạt dẻ 10-20 hạt
- Gạo tẻ 50g
- Đường vừa đủ
Cách làm:
- Bóc vỏ hạt dẻ sau đó đập vụn.
- Nấu hạt dẻ với gạo thành cháo.
- Khi cháo đã chín, cho long nhãn vào và đun sôi đều.
- Khi ăn, thêm đường theo khẩu vị.
- Dùng cho các trường hợp hồi hộp, tim loạn nhịp, mất ngủ, đau lưng mỏi gối.
Long nhãn đại táo chưng mật ong nước gừng
Nguyên liệu:
- Long nhãn 250g
- Mật ong 250g
- Đại táo 250g
- Nước gừng vừa đủ
Cách làm:
- Nấu long nhãn và đại táo với nước cho đến khi chín nhừ.
- Thêm nước gừng và mật ong vào.
- Đun sôi là được.
- Dùng cho các trường hợp ăn kém, chậm tiêu, da xanh tái, hồi hộp, đánh trống ngực, lo âu và mất ngủ (tâm tỳ lưỡng hư).
Quế viên đồng tử kê
Nguyên liệu:
- Gà giò 1 con
- Long nhãn 30g
- Rượu, dấm, hành, gừng, muối gia vị và ít nước (số lượng tùy ý)
Cách làm:
- Làm sạch gà giò.
- Cho long nhãn, chút rượu, dấm, hành, gừng, muối gia vị và ít nước vào.
- Hầm nhỏ lửa khoảng 1 giờ.
- Dùng trong trường hợp thiếu máu, hồi hộp, mất ngủ và đánh trống ngực.
Long nhãn hoa sinh
Nguyên liệu:
- Long nhãn 10g
- Lạc hạt (cả vỏ hạt đập vụn) 15g
- Muối và nước (số lượng tùy ý)
Cách làm:
- Cho long nhãn và lạc hạt vào nồi.
- Thêm ít muối và nước.
- Nấu chín cho ăn.
- Dùng cho trường hợp thiếu máu và chảy máu dưới da.
Canh long nhãn yến sào
Nguyên liệu:
- Long nhãn 20g
- Kỷ tử 20g
- Yến sào 30-50g
- Nước hầm nhừ
- Đường phèn vừa đủ
Cách làm:
- Cho long nhãn, kỷ tử và yến sào vào nồi.
- Thêm nước hầm nhừ.
- Khi chín, cho đường phèn vào.
- Dùng cho các trường hợp hồi hộp, loạn nhịp tim, mất ngủ, sốt nóng về chiều, mồ hôi trộm, ho khan, ít đờm và đờm lẫn huyết (tâm phế âm hư).
Cháo loãng long nhãn hạt sen
Nguyên liệu:
- Long nhãn 16-30g
- Hạt sen 16-30g
- Gạo tẻ 100g
Cách làm:
- Nấu cháo từ long nhãn, hạt sen và gạo tẻ.
- Dùng cho trường hợp cơ thể suy nhược và thiếu máu.
Ba ba hầm long nhãn sơn dược
Nguyên liệu:
- Ba ba một con nhỏ
- Long nhãn 20g
- Sơn dược 20g
- Nước và gia vị hầm cách thủy (số lượng tùy ý)
Cách làm:
- Làm sạch ba ba.
- Cho long nhãn, sơn dược và nước vào.
- Thêm gia vị hầm cách thủy.
- Dùng cho trường hợp suy nhược cơ thể sau bệnh nặng dài ngày, hồi hộp đánh trống ngực, mất ngủ và vã mồ hôi trộm; lòng bàn tay, gan và bàn chân hâm hấp nóng (đạo hãn, thủ túc tâm nhiệt) ăn kém mất sức.
Kiêng kỵ: Không sử dụng trong trường hợp bụng ngực đầy trướng, nôn thổ, nấc, ho và sốt nhiều đờm dịch xuất tiết.
Video: Công dụng chữa bệnh thần kỳ của cải bó xôi