Giáo dục sức khỏe (Health Education) là một quá trình tác động có mục đích đến suy nghĩ và tình cảm của con người, nhằm nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và thực hành các hành vi lành mạnh để bảo vệ và nâng cao sức khỏe cho cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Giáo dục sức khỏe tác động vào 3 lĩnh vực: kiến thức về sức khỏe, thái độ đối với sức khỏe và thực hành hành vi để bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Ở Việt Nam, hoạt động giáo dục sức khỏe đã được thực hiện dưới nhiều tên gọi khác nhau như tuyên truyền vệ sinh phòng bệnh , tuyên truyền giáo dục sức khỏe và giáo dục vệ sinh phòng bệnh. Hiện nay, chúng ta thống nhất tên gọi là giáo dục sức khỏe.
Vai trò của Giáo dục sức khỏe
Từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX, mục đích của y tế công cộng là kiểm soát tác hại từ các bệnh truyền nhiễm. Vào giữa những năm 1970, việc giảm thiểu bệnh tật, cái chết và tăng chi phí chăm sóc sức khỏe tốt nhất có thể đạt được thông qua việc tập trung vào nâng cao sức khỏe và phòng chống bệnh tật. Trung tâm của các phương pháp mới là vai trò của nhà giáo dục y tế. Một nhà giáo dục sức khỏe là "một cá nhân được đào tạo chuyên nghiệp và tham gia phục vụ trong một loạt các vai trò khác nhau và được huấn luyện đặc biệt để sử dụng chiến lược giáo dục thích hợp và phương pháp để tạo thuận lợi cho sự phát triển của chính sách, thủ tục, biện pháp và các hệ thống có lợi cho sức khỏe của các cá nhân, nhóm và cộng đồng" (Ủy ban Hỗn hợp về ngữ, 2001, p. 100).
Kỹ năng truyền thông trong Giáo dục sức khỏe
Kỹ năng truyền thông rất quan trọng trong việc truyền đạt thông tin về sức khỏe. Việc sử dụng các phương pháp và phương tiện trực quan cụ thể giúp tạo ấn tượng mạnh và dễ nhớ. Đồng thời, việc thực hiện các hoạt động giáo dục sức khỏe cần phải lồng ghép các hoạt động khác nhau và tập trung vào từng đối tượng và tập thể khác nhau.
Nội dung Giáo dục sức khỏe
Giáo dục sức khỏe bao gồm nhiều chủ đề, bao gồm giáo dục bảo vệ sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em, dinh dưỡng, sức khỏe ở trường học, vệ sinh và bảo vệ môi trường, vệ sinh lao động phòng chống tai nạn và bệnh nghề nghiệp, phòng chống bệnh tật, và nhiều chủ đề khác. Một số nội dung chính được ưu tiên trong giáo dục sức khỏe.
Lập kế hoạch giáo dục sức khỏe
Việc lập kế hoạch giáo dục sức khỏe tiến hành theo 8 bước sau:
- Thu thập thông tin, xác định vấn đề.
- Chọn vấn đề sức khỏe ưu tiên.
- Xác định mục tiêu và đối tượng giáo dục sức khỏe.
- Soạn thảo nội dung.
- Xác định nguồn lực, lựa chọn phương pháp và phương tiện truyền thông.
- Thử nghiệm các phương pháp và phương tiện.
- Xây dựng chương trình hoạt động cụ thể.
- Lập kế hoạch đánh giá chương trình giáo dục sức khỏe.
Giáo dục sức khỏe trên thế giới
Nhiều quốc gia đã phát triển các chương trình giáo dục sức khỏe, ví dụ như Romania, Nhật Bản, Ba Lan và Đài Loan. Mỗi quốc gia tập trung vào các chủ đề và phương pháp giáo dục sức khỏe riêng. Ở Việt Nam, giáo dục sức khỏe đã được thực hiện dưới nhiều hình thức, tuy nhiên, còn cần cải thiện và phát triển để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng.
Kết luận
Giáo dục sức khỏe đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao kiến thức và thực hành hành vi lành mạnh để bảo vệ và nâng cao sức khỏe cá nhân, gia đình và cộng đồng. Việc truyền đạt thông tin và áp dụng các phương pháp giáo dục thích hợp là cần thiết. Ngoài ra, việc lựa chọn và tập trung vào các chủ đề và đối tượng cụ thể là quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất trong giáo dục sức khỏe.